Юз берган бахтсиз ҳодисалар оқибатида жабрланганларга шифокордан олдинги

10. ОРГАНЛАР ВА ТЎҚИМАЛАРГА БЕГОНА ЖИСМЛАР ТУШГАНИДА ЁРДАМ КЎРСАТИШ
Бегона жисмлар томоққа, қизилўнгачга, нафас йўлларига, кўзга, тери остига ва ҳ. тушиши мумкин.
Томоққа, қизилўнгачга, нафас йўлларига кўпинча овқат ейиш вақтида балиқ ва гўшт суяклари, ҳамда иш қилаётган вақтда оғизга солинадиган тўноғич, кнопкалар, майда михлар ва бошқа жисмлар тушиши мумкин. Бунда оғриқ пайдо бўлиши, нафас олишнинг қийинлашиши, йўтал тутиши, нафас сиқиб қолиши мумкин.
Бегона жисмни қизилўнгачдан ошқозонга ўтиши учун нон, бўтқа ёки картошка ейишга уринишлар кўп ҳолларда ёрдам бермайди, шунинг учун албатта даволаш муассасасига мурожаат қилиш керак.
Майда заррачалар кўринишидаги (металл, тош, ёғоч заррачалари, қум, ҳашоратлар ва бошқа) бегона жисмлар кўзга тушганида, оғриқ пайдо бўлади, кўз ёшланади ва улар кўриш қобилиятининг бузилиши ва сустлашишига сабаб бўлиши мумкин. Агар кўзга нарса тушган бўлса, уни кўзни (стакандан, пахта ёки докадан, сув ичиладиган фавворачадан) сув оқизиб кўзнинг ташқи бурчагидан (чекадан) ички бурчагига (бурунга) қаратиб ювиш йўли билан чиқариш мумкин. Худди шунингдек, кўз қовоғини ташқарига ағдариб тоза нам пахта ёки тоза дастрўмол билан жисмни олиб ташлаш мумкин . Кўзни ишқалаш мумкин эмас.
Кўз пардасига тушган нарсани ўзича олиб ташлаб бўлмайди. Буни фақат тиббиёт ходимлари, иложи борича тезроқ қилишлари керак, заррача кўз пардасини қанча кўп вақт давомида жароҳатласа, шунча асоратлари кўпроқ бўлади, ҳатто яра пайдо қилиши мумкин. Кўзга қуруқ стерил боғлам қўйилиб, жабрланувчини иложи борича тезроқ даволаш муассасасига юбориш керак.
Юмшоқ тўқималарга (тери, тирноқ остига ва ҳ.) тушган бегона жисмлар, улар билан бирга тўқималарга микроблар кириши билан хавфлидир, бу микроблар бегона жисмнинг атрофида яллиғланиш жараёни бошланишига сабаб бўлади. Юмшоқ тўқималардаги бегона жисмларни фақат уларни осон ва тўлиқ олинишига ишонч ҳосил бўлганда ўзича олиш мумкин. Озгина қийинчилик пайдо бўлса ҳам шифокорга мурожаат қилиш керак. Бегона жисм олиб ташланганидан сўнг унинг кирган жойини йод билан артиш ва устига стерил боғлам қўйиш керак.