Yusupova nargiza shakirovna jismoniy madaniyat nazariyasi va metodikasi

Ritm qobiliyatlarini takomillashtirish
. Insonning harakat faoliyatini 
tavsiflovchi omillardan biri ritmik harakatlarni bajara olish imkoniyatidir. Ritm 
harakatlarda umumlashtiruvchi holdir. U turli elementlarning bir butun sifa-tida 
bog‟lanishiga yordam beradi. Harakatlarning ritdaqi to‟g‟ri aniqlash pedagog 
uchun juda muhimdir. Harakatlarning maqsadga muvofiq ritmini «ushlash» bilan 
sport natijalarini ham ko‟tarish mumkin. Shug‟ullanuvchilarda kutilmagan 
chaqqonlik hissi paydo bo‟ladi, u bir muhim narsani topganini tushunadi, shuning 
uchun avvalgidan kam kuch sarflagan holda ko‟proq samaraga erishadi. Ritmlilik 
motor iqtidori ko‟rsatkichlarining biri sifatida namoyon bo‟ladi. Bu qobiliyatlar 
odatda ikki yo‟l bilan aniqlanadi. 
1. Inson ritmik harakatlarni birin ketin va belgilangan vaqt oralig‟ida 
kelayotgan ovoz yoki boshqa signallarga mos bajara-yotganda. 
2. Harakat vaqtida ritmni signallarni eshitgandan so‟ng belgilanganda (ya‟ni 
xotira bo‟yicha). Masalan, cho‟plar bilan do‟mbiraga urib va boshq. 
Harakat o‟lchamlarining (fazoviy, vaqt, kuch) belgilangan ritm andozasidan 

---

168 
chetlashish darajasi muvaffaqiyatlar ko‟rsatkichlari bo‟lib xizmat qiladi. 
Bolalarning ritmik qobiliyatlarini baholashda, berilgan ritmni qaytarishning 
mutloq xatoligini emas, balki ma‟lum testda har bir bolaning shaxsiy sur‟atini 
e‟tiborga oladigan o‟zga-ruvchan (transformastiyalangan) xatolikni ishlatish 
maqsadga muvofiqligi tasdiqlangan. 
Nisbatan mustaqil ritmik qobiliyatlarning ikki turi mavjudligi aniqlangan. 
Birinchisi ritmik harakatlarni asosan bir tekis, ikkinchisi notekis bajarilishida 
namoyon bo‟ladi. 
Ritmik qobiliyatni tarbiya qilsa bo‟ladi. Bunda asosiy shartlardan biri 
musiqa va harakat hissini maqsadli takomillash-tirishdir.
9.6. Egiluvchanlik va uni rivojlantirish usuliyati.