Yuristning nutq

Afsuski, ming
afsuski,
jinoyatchi qochib ulgurdi.
8-§. Evfemizmlar va ularning uslubiy roli
Evfemizm tilning ifoda va uslubiy vositalaridan biri sanaladi. 
Aytish noqulay yoki noo‘rin bo‘lgan so‘z yoki ibora o'miga 
ishlatiladigan «pardali» so‘z yoki ibora 
evfemizm
deyüadi.
83

---

Masalan, 
bo ‘g ‘oz xotin
deb aytish so‘zlashuvda ham, adabiy 
tilda ham noqulay bo‘lganligi uchun uning o‘mida 
ikkiqat,
ogïroyoq, homilador, yukli
kabi evfemistik so‘zlar ishlatiladi. 
Xuddi shuningdek, nutq vaziyatiga qarab 
tug‘di
o‘mida 
k o ‘zi
yoridi, ahmoq о ‘mida aqli yo ‘q, kar о ‘rnida qulog‘i og‘ir, о ‘g ‘ri
о 'mida qo ‘li egri
kabi iboralar qo‘llaniladi. 0 ‘zbek tili turli 
evfemistik iboralarga boy bo‘üb, muomalada ulaming har xil 
ko‘rinishlari keng ishlatiladi.
Ba’zi evfemizmlar bir asosiy tushunchani ifodalasa-da, 
lekin ular o‘zlariga xos ma’no nozikliklari va kishilaming bir 
xil tushunchaga turlicha munosabatda bo‘lishlarim ko‘rsatishi 
jihatidan farqlanadi. Masalan, o‘zbek tilida 
о ‘lim
tushunchasini 
ifodalash uchun ishlatiladigan 
vafot qilmoq, joni uzilmoq, jon
bermoq, qazo qilmoq, olamdan o ‘tmoq, k o ‘zyummoq, mangulik
uyqusiga ketmoq, bandalikni bajo keltirmoq, omonatini
topshirmoq
kabi evfemizmlar uslubiy bo‘yog‘i bilan bir-biridan 
farqlanadi. Tilda azaldan qo‘llanib kelgan evfemizmlardanv 
tashqari, muayyan nutq vaziyati talabi bilan yaratilgan 
evfemizmlar mavjud. Bu xil evfemizmlar tildagi mavjud 
so‘zlaiga nisbatan kontekst sinonim bo‘ladi. Ko‘pgina hollarda 
evfemistik ifodalaming ma’nosi matnda ochiladi va ular uslubiy 
vazifa jihatidan muallif yoki asar qahramoni nazarida qo‘pol 
tuyulgan so‘z, iborani yumshoq, silliqroq shaklda ifoda qilish 
vazifasini bajaradi. Masalan: — Awal eson-omon