Yuristning nutq

chiroyli
so‘zi oddiy, betaraf, hech qanday 
qo‘shimcha uslubiy ma’noga ega emas. Uning badiiy uslub uchun 
xos sinonimlari 
zebo, go
^ / b o ‘lsa, 
ketvorgan, ofatijon
sinonimlari 
oddiy so‘zlashuv uchun xos bo‘lgan emotsional so‘zlardir.
Bu uslubda 
og‘zi qulog'ida, joni chiqdi, tarvuzi qo‘ltig‘idan
tushdi, tagiga suv ketdi, ichagi uzildi
kabi frazeologik birliklar 
ko‘p qo‘llanadi.
So‘zlashuv uslubida qarindosh-urug‘ni bildiruvchi 
atamalarga uslub talabi bilan 
-jon, -xon, -oy, -gina, -poshsha,
-qul
kabi qo ‘shim chalar qo‘shilib aytiladi va bu esa 
so ‘zlovchining subyekt haqidagi ijobiy yoki salbiy 
munosabatini anglatadi: 
onajonim, ukajon, xolajon, bolaginam,
qizginam, kelinposhsha
va h.k.
Nutq odobiga binoan so‘zlovchi o‘z nutqida tinglovchini 
ranjitmaslik uchun qo‘pol, yoqimsiz, haqorat ma’nolaxini 
ifodalovchi so‘zlar o‘miga ulaming silliqroq, yoqimliroq 
variantlarini ishlatishi zarur, bu madaniyatlilikning asosiy 
belgisi hisoblanadi. Masalan, 
xotin
deyish o‘miga 
onasi, kuyov
deyish o'miga 
kuyovingiz, qudam
deyish o‘miga 
qudamlar,
tug‘di
deyish o'miga 
ko ‘zi yoridi
yoki 
farzand ko ‘rdi
kabi so‘z 
va birikmalami ishlatish maqsadga muvofiqdir.
66

---

So‘zlashuv uslubida tushum , qaratqich kelishiklari 
qo‘shimchalarining tushib qolishi, otlar o ‘rniga asosan, 
olmoshlaming ishtiroki bilan nutqiy tejamkorlik vujudga keladi. 
Masalan, 
kitob о ‘qidim, fik r ayting, mulohazalar ayting; ariq