Yuristning nutq

aniqladim, qaror qilaman, aybdor
va ulardan kelib chiqadigan so‘zlaming biri-biriga bogianishi).
Qaror-hujjatlaming uslubiy modeli ma’lumotlaming har 
uchala turini o‘zida jamlaydi. Qayd qiluvchi ma’lumotlar kirish 
qismida bayon qilinadi va hozirgi zamon fe’li shaklida 
ifodalanadi. Voqea-hodisalarga oid ma’lumotlar bayon qismida 
ifodalanadi. Qayd qiluvchi m a’lum otlar bilan voqea- 
hodisalarga oid ma’lumotlaming navbatma-navbat kelishi 
mazkur ish yuzasidan to‘plangan barcha dalillami bir tizimga 
solish imkonini beradi.
Matnga dalillar manbaini ko‘rsatuvchi 
(ekspert xulosasiga
asosan, taftish xulosalariga muvofiq
shaklidagi kirish 
birikmalar) yoki muayyan holatni aniqlashtiruvchi (
y a ’ni,
chunonchi
kabi bog‘lovchilar bilan kelgan) sintaktik 
birikmalar kiritiladi.
Voqealarga oid ma’lumotlar uchun o‘tgan zamon fe’li 
xosdir. Xronologik izchillik tamoyiliga asosan batafsil aks 
ettirilgan voqealarga oid ma’lumotlar hozirgi zamon uchun 
ham, kelasi zamon uchun ham bir xil ahamiyatga ega bo‘lgan 
o‘tgan voqealaming natijalaridan iborat bo‘ladi.
Bu turdagi ma’lumotlardan ko‘zlangan asosiy maqsad 
kommunikativlikdan iborat: ishning haqiqiy holatini shunday 
bayon qilish kerakki, mantiqan muayyan xulosa chiqarish 
imkonini bersin. Farmoyish beruvchi ma’lumotlar qaror- 
hujjatlaming qaror qismida o‘z aksini topadi. U kelasi zamonda
165

---

qo‘llaniladi, chunki u hujjatda bayon qilingan voqeaning 
natijalari belgilanadi.
Ayblov xulosasi asoslovchi bayon qismi va qaror qismidan 
iborat bo‘ladi. Ayblov xulosasining asoslovchi bayon qismida 
ishning mohiyati — dastlabki tergov jarayonida aniqlangan 
ayblanuvchi sodir etgan jinoyatning joyi, vaqti, usullari, 
asoslangan oqibatlari va boshqa muhim holatlari, jabrlanuvchi 
haqidagi ma’lumotlar, ayblanuvchining aybini va jinoyatning 
mavjudligini tasdiqlovchi dalillar, ayblanuvchining aybini 
y en g illash tiru v ch i va og ‘irlash tiru v c h i h o la tla r, 
ayblanuvchining o‘z himoyasi uchun keltirgan vajlari va bu 
vajlami tekshirish natijalari bayon qilinadi.
Ayblov xulosasida unda bayon qilingan holatlar o ‘z 
tasdig‘ini topgan ishning betlariga havola qilinishi lozim. Ayblov 
xulosasining qaror qismida ayblanuvchining shaxsi haqidagi 
ma’lumotlar keltiriladi va mazkur jinoyat nazarda tutilgan 
JK moddalari ko‘rsatilib, unga qo'yilgan ayblov bayon qilinadi. 
Ayblov xulosasi tuzilgan joyi va vaqti ko'rsatilgan holda 
tergovchi tomonidan imzolanadi.
Ayblov xulosasida axborotning uch ko 'rin ish id an
foydalaniladi. Asoslovchi bayon qismida qayd qiluvchi 
m a’lumotlarning unsurlari voqealar bilan birga keladi. 
Masalan,