Yuristning nutq

1 Alisher Navoiy. Asarlar, XIII tom. Mahbubul-qulub. T.: 1966, 60-bet.

---

5-§.Yuridik til va uning o‘ziga xos xususiyatlari
t
Yurisprudensiya tarm oqlariga oid orfografik, leksik, 
grammatik va uslubiy xususiyatlar yuridik tildir. Taniqli 
huquqshunos olim, professor A.X.Saidov ta ’kidlaganidek, 
“Yuridik til — ko‘pming yillik taraqqiyot va ko‘p avlodlar 
tajribasi m ahsuli” 1. 
Huquq rivojlanishining tarixiy 
tajribalarini o‘zida mujassam qilgan yuridik til inkor etish 
m um kin b o 'lm ag an qadriyat, huquqiy m adaniyatning 
ajralmas qismidir”2.
Yuridik til adabiy tilning tarkibiy qismi, o ‘ziga xos 
ko‘rinishga ega til bo‘lib, asosan, qonunchilik va rasmiy doirada 
qo‘llaniladi. Ya’ni yuridik til o‘ziga xos lug‘aviy birliklari, gap 
qurilishi, uslubiy jihatlari hamda huquqqa oid tushunchalarni 
ifodalovchi terminlari bilan ajralib turadi. Barcha huquq 
manbalari yuridik tilda yoziladi. Tergov jarayoni, sud, advokat 
faoliyati, qonunlar ifodasi ham yuridik til asosida o ‘z in’ikosini 
topadi.
Yuridik til o ‘z mohiyatiga ko‘ra bir necha turlarga, ya’ni 
qonun tili, ilmiy yurisprudensiya tili, sud tili, huquqshunos-
pedagog tili, huquqshunos-publitsist tili, prokuror tili, advokat
tili
kabi guruhlarga bo‘linadi3 .Yurisprudensiya tarmoqlariga oid 
leksik-grammatik xususiyatlar umumiyligi bilan bir-biriga 
yaqin tursa-da, lekin o‘ziga xos xususiyliklaiga ham ega bo‘ladi. 
Masalan, fuqarolik sudi faoliyatida qo'llaniladigan 
(taraf,
taraflaming tortishuvi, da
Vo 
qo‘zg ‘atish, hal qiluv qarori,
d a ’voni t a ’minlash)
term inlar jinoyat sudi faoliyatida 
qo‘llaniluvchi terminlar 
(firibgarlik, genotsid, nomusga tegish,
terrorizm)dan
tubdan farq qiladi.
Badiiy uslub va so‘zlashuv uslubida badiiy obrazli so‘zlar, 
tasviriy vositalar, frazeologik birliklar keng qo‘llanilsa-da,