Yuristning nutq

\
hikmatli so‘z, xalq maqollaridan o‘z nutqida o‘rinli va unumli 
\
foydalangan;
i 
Nutq ta’sirchanligini oshirish maqsadida sinonimlardan
I 
tanlab, ustalik bilan foydalanishga harakat qilgan;
[ 
Ortiqcha takrorlar, qisqa bo‘g‘inlardan chekinib, imkoni 
‘ boricha, cho‘ziq bo‘g‘inli so‘zlami qo‘llashni xush ko‘rgan;
Nutq matnlarini tayyorlashda gapning boshi va oxiriga 
mantiqiy urg‘u tushishi, muhim ma’no kasb etuvchi so‘zlami 
tanlardi;
Nutqda musiqiylik va ta’sirchanlikka erishish maqsadida 
ayrim o ‘rinlarda matnni she’r parchalari bilan tugatishga 
e ’tibor qaratgan;
Nutq matnida mantiqiy izchillikka amal qilingan, ya’ni, 
oldingi aytilgan fikrlarni kiyingilari to ‘ldirib, mantiqiy 
mukammallikka erishilgan;
97

---

Demosfenning notiqlik uslubiga xos xususiyatlardan bin 
notiqqa ma’qul bo‘lgan ta’sirli ma’no tashuvchi so‘zlar ongli 
ravishda qaytarilib turilgan;
Nutq matnini tayyorlashda voqea-hodisalami qiyoslash 
uslubidan foydalanib, o‘z fikrini yorqin, dalilli isbotlashga 
harakat qilgan;
Nutq matnida ritorik so‘roq gaplardan o‘rinli va unumli 
foydalangan;
D em osfen nutqi h ar doim m illiylik kasb etgan, 
vatanparvarlik ruhi bilan yo‘g‘rilgan;
Tashqi ifoda vositalari, turli mimikalar, jestlardan 
foydalangan;
Demosfen nutqlarining xalq qalbi, yuragi bilan hamohang 
bo‘lishini bosh maqsad deb bilgan.
Xulosa qilib aytganda, Demosfen Afina notiqlik maktabining 
yirik namoyandasi sifatida o‘zining madaniy merosi bilan 
chuqur iz qoldirdi. Uning notiqlik san’atiga doir tengsiz 
mahorat va iste’todi hozirgi davr notiqlik fani nazariyasi uchun 
ham bebaho manba sifatida qimmatlidir.
Giperid 
— Afina davlatining yirik siyosiy arbobi, 
Demosfenning zamondoshlaridan biri, mashhur notiq. U 
ijtimoiy-siyosiy qarashlari bilan Demosfenga yaqin turgan. 
Demokratiya tarafdori bo‘lgan. Demosfen bilan hamkorlikda 
yunon xalqi va Afina davlatining istiqboli uchun tolmay xizmat 
qilgan. Jumladan, makedoniyalik Filipp II Afinagahujum 
boshlagan yillardaBesh Yuzlar Ittifoqi a’zosi Giperid o‘z 
nutqlarida xalqni jipslashtrishgadoir vatanparvarlik ruhida 
chiqishlar qildi. Bu G iperidning xalq orasida obro‘, 
mavqeining yanada oshishiga sabab b o ‘ldi. U Ittifoq 
majlislarining har bir yig‘ilishida so‘zga chiqar, taklif- 
mulohazalarini dadil bildira olar, o‘z navbatida ana shu taklif 
va g‘oyalaming amalga oshishi uchun harakat qilardi.
Giperidning notiqlik faoliyatida urush qurbonlari xotira- 
siga bag‘ishlangan motam nutqlari — epitafiyalar muhim o‘rin 
tutadi.
98

---

Giperid epitafik nutqlarida vatan ozodligi yo‘lida halok 
bo‘lgan jangchi va sarkardalarni hurmat bilan tilga oladi, 
xalq oldida burchini bajargan vatanparvar sifatida ulami 
ulug‘laydi. G iperidning otashin nutqlari o ‘z vatanida 
mashhurligi bilan olqishlarga sazovor bo‘Isa, yov tomonda 
dushmanlami larzaga solar, g'azabini oshirardi. Giperid 
notiqlik faoliyatining muhim xususiyatlaridan bin nutqda fikmi 
aniq valo‘ndaifodalash bilan belgilanardi. Biroq Giperid 
nutqi ta’sirchan, yuksak pafosli edi. Shu jihatdan notiqlik 
san’ati tarixidaGiperid nutqi Demosfen notiqlikuslubi bilan 
qiyoslanadi. Giperid ham Demosfen kabi o‘z nutqlarida 
hikmatli so‘zlar, o‘tkir iboralar va xalq maqollaridan unumli 
foydalangan.
Giperid notiq sifatida mutoyibaga moyil edi. Bu uning 
notiqlik faoliyatining o‘ziga xos jihati bo‘lib, ungacha o‘tgan 
notiqlarda hazil deyarli uchramaydi. U nutqlarining hayotiy, 
jonli chiqishi uchun latifa, qiziqarli sarguzashtlarga tez-tez 
murojaat qilar edi. Bu jihatlar xalq orasida, auditoriyada 
Giperidning obro‘si oshishigasabab bo‘ladi.