Yuristning nutq

qutulïb olsin.
(A.Muxtor) Ra’noni 
egasiga topshirmagunimizcha, —
dedi 
Nigor oyim, — quyilmaydiganga o‘xshaydi. (A.Qodiriy)
Bu misollarda 
tug‘moq
so‘zi o‘mida 
quîulib olmoq, erga
bermoq
so‘zi o'mida 
egasiga topshirmoq
kabi evfemistik ma’no 
kasb etgan bu iboralar nutqiy odob nuqtayi nazaridan 
qo'llanilib, matndan tashqarida butunlay boshqa m a’no 
anglatishi mumkin.
84

---

6-B O B . NO TIQ LIK SA N ’ATI TARIXI
l-§ . Yunon notiqligi
Qadimgi san’at turlaridan biri notiqlik dastlab Misr, 
I Assuriya, Vavilon kabi qadimiy davlatlarda taraqqiy topgan 
I bo‘lsa-da, keyinchalik Gretsiyada rivojlandi, shakllandi va 
i taraqqiyot bosqichlariga ko‘tarildi. Perikl, Kleon, Lisi, 
Demosfen, Gipperid kabi davlat arboblari notiqlikni san’at 
i darajasiga ko‘tardilar. Shu bois, notiqlik san’ati nazariyasi 
haqidagi, dastlabki m a’lumotlar, asosli fikr-mulohazalar 
: Yunoniston notiqlik san’ati tarixi bilan bevosita bog‘liqdir.
Yunoniston barcha ilmlaming beshigi bo‘lgani kabi, notiqlik 
: san’ati taraqqiyotida ham dunyo tamadduniga muayyan hissa 
I qo'shgan madaniyat markazi hisoblanadi. Tadqiqotlardan ma’lum 
* bo‘lishicha, jahon ijtimoiy taraqqiyoti va madaniyati tarixida 
)
hech/bir davrda notiqlik san’ati Yunoniston mamlakatidagi kabi 
Lyufcsak taraqqiyot bosqichiga ko‘tarilgan emas.
Tarixga murojaat qilinsa, qadimgi Gretsiyada tijorat yaxshi 
yo‘lga qo‘yilgan, rivojlangan edi. Ayniqsa, savdo-sotiq 
muammolari, tijoriy ishlami muhokama qilish, yakuni haqida 
muayyan xulosalarga kelish huquqshunoslarga bo‘lgan talab 
va ehtiyojni keltirib chiqardi. Shu tufayli, notiqlik san’ati 
; taraqqiyotida savdo tizimi katta rol o‘ynaganligi tabiiydir. 
Demak, Gretsiyada ijtimoiy-maishiy hayotga doir notiqlik 
s bilan bir qatorda siyosiy, ma’muriy faoliyatga doir notiqlik 
ham takomil bosqichiga ko‘tarildi.
Ma’muriy notiqlik san’atining taraqqiyotida Grek sud