Yuristning nutq

suvi, to g ‘ havosi; Kim keldi? Qayerda? Qachon?
Nutq 
tejamkorligida nafaqat soddalashtirish; ortiqcha jimjimador, 
tushunilishi qiyin bo‘lgan til birliklarini qo‘llamaslik fikr 
ravonligini ham ta’minlaydi.
Uzun jumlalarda beriladigan fikrlar bir so‘z yoki so‘z 
birikmasiga, sodda yig‘iq gaplarga singdiriladi. Masalan, 
To ‘yga
aytdik. Salim kelmadi?
Bu jumlaning to‘liq shakli: 
Akam qizini
chiqargan edi. Toÿ shahardagi «Navro ‘z>> restoranida bo ‘Idi. Taklif
qilingan mehmonlaming hammasi keldi. To yga taniqli xonandalar
ham kelgan edi, to У rosa qizidi. Nega Salim kelmadi, uyi
tinchmikan?
Ko‘plik qo‘shimchasi -Zarso'zlashuv uslubida o‘z ma’nosidan 
tashqari bir qator uslubiy vazifalami bajaradi: a) kinoya, kesatiq 
ma’nosini: 
Ко ‘rinmaydilar? Ishlari ko ‘pmi?;
b) hurmat: 
Dadamlar
k e ld ila r
c) fikrni bo‘rttirish: 
Akamdan balolarga q o l d i m
d) 
taxmin: S
oatbeshlarda kelsa kerak
va h.k.
Qo‘shma fe’llar qisqargan shaklda qo‘llanadi: 
opkeling,
oboring, jo ‘natvoring, kuzatvor.
So‘zlashuv uslubida asosan yig‘iq gaplar, to‘liqsiz gaplar, 
so‘z gaplar, undalmali gaplar ko‘p qo‘llanadi. 
Keldimi?
Ko ‘rdingmi? Ha! Yo ‘q! Bor! Keldi. Bugun. 0 ‘zlari.
Bu uslubda so‘zlar tartibi erkin bo‘ladi.
3-§ . Publitsistik uslub
Publitsistik uslub — tashviqot-targ‘ibot ishlari olib 
boriladigan, asosan ijtimoiy-siyosiy hayot yoritiladigan nutq 
ko‘rinishidir. Publitsistik uslub o‘zining obrazliligi, hissiy- 
ta’siriy xususiyati bilan badiiy uslubga, yorqinligi, aniqligi va 
terminologik leksikasi bilan ilmiy uslubga yaqin turadi.
Ijtimoiy-siyosiy masalalarning yoritilishi, tahlil uslubi, 
ijtimoiy-siyosiy masalalami hal etishga undashning faolligi,
67

---

o‘ziga xos terminlar, asosan siyosiy terminlarning ko‘p 
qo‘llanilishi singari xususiyatlar publitsistik va ilmiy uslubning 
o'xshash tomonlaridir.
Publitsistik va badiiy uslubning ham o‘xshash tomonlari 
mavjud. Ikkala uslubda ham obrazli ifodalar, tasviriy 
vositalardan ko‘proq foydalaniladi. So‘z va terminlar siyosiy 
ma’nosining badiiy uslub elementlari bilan qorishgan, 
uyg‘unlashgan holda ifodalanishi publitsistik nutqning 
salohiyati yanada ko‘taradi va uning ta’sirchanligini oshiradi.
Publitsistik uslubda ijtimoiy-siyosiy terminlar, gazeta va 
jurnallarga xos maxsus ifodalar, birikm alar, q a t’iy 
qoliplashgan qurilmalaming tez-tez qo‘llanilishi bu uslubning 
o'ziga xos xususiyatlaridandir: