Yuristning nutq

1 Ko‘chimov SH.N. Til va qonunchilik texnikasi.// Qonun va til. T.:
1997, 114-bet.
19

---

yetkazadi. 0 ‘zlashtiiilishi qiyin bo‘lgan so‘zlar va tenninlam i 
qo‘llamaslik ham aniqlikni ta’minlaydi.
Qisqalik
qonun tilining asosiy belgilaridan biridir. Imkon 
qadar qonun moddalari tarkibi siqiq, sodda va mufassal 
bo‘lishi zarur. Qisqa jum lalarda keng m a’no-m azm unni 
ifodalash ham qonun matnining tez anglab olinishini ta ’min 
etadi. Albatta, bundaellipsisgayo‘ 1 qo‘yilmaydi, ya’ni gap 
bo‘laklari tushirilmaydi. Chunki qonun moddalari tarkibidagi 
gap bo‘laklarining tushirilishi qonunning mohiyatiga salbiy 
ta’sir etadi. Qonun moddalari tarkibida har qanday mazmunni 
iloji boricha sodda gaplar orqali ifodalashga, qo‘shma gap 
turlari (murakkab qo‘shma gap, aralasha qo‘shma gap)ni 
mumkin qadar ishlatmaslikka harakat qilish zarur, chunki 
qonun ijodkorlari qo‘shma gap qonuniyatini har doim ham 
chuqur bilavermaydi, natijada uslubiy xatolar yuzaga keladi. 
Uslubiy xatolar qonunlar mohiyatini tushunib olishni 
qiyinlashtiradi.
Q onun tilining yana bir o ‘ziga xos belgilaridan biri 
shaxssizlikdir.
Ya’ni qonun moddalarining kesimi majhul 
nisbatdagi fe’llar bilan ifodalanadi. Fe’lning majhul nisbatida 
obyekt m a’lum b o ‘lsa-da, subyekt n o m a’lum b o ‘ladi. 
Masalan, Hamma sudlarda ishlar ochiq ko‘riladi. Ishlami yopiq 
majlisda ko‘rib chiqishga faqat qonunda belgilangan hollarda 
yo‘l q o ‘yiladi ( 0 ‘zbekiston Respublikasining “ Sudlar 
to ‘g‘risida”gi qonuni, 55-bet).
Keltirilgan misollar tarkibiga 
men, sen, u; biz, siz, ular
kabi kishilik olmoshlaridan birini qo‘llab bo'lmaydi. Shuning 
uchun ham qonunlar shaxs 
(men, sen, u; biz, siz, ular)
siz 
bo‘ladi, chunki har bir qonun jamiyat va davlat nomidan 
ifodalanadi. Ya’ni har bir qonun zamirida xalqning xohish- 
istagi o ‘z ifodasini topgan bo‘ladi.
Qonunlar adabiy tilning 
rasmiy uslubida
tayyorlanadi. 
Shuning uchun qonunlar tarkibidagi til vositalari — lug‘aviy 
birliklar, terminlar, fe’l nisbatlari, fe’l mayllarining rasmiy 
bo‘yoqdorligi har bir moddaga