Yuristlar malakasini oshirish markazi jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti

Islomda huquqidagi xizanat qoidalari mazmun-mohiyatini tushuntirib bering.

Islomda yetim bolalarning huquqlarini ta’minlab berishda unga mas’ul shaxslarga qanday majburiyatlar yuklanadi?

Islomda farzandlarning qanday huquqlari bor?

Bola huquqlariga oid keltirilgan xadislarni va ularning ma’nosini tushuntirib bering.

Qadimgi Xitoyda bolalarga oid munosabatlar to‘g‘risidagi g‘oyalar va ularning o‘zigaxosxusutsiyatlarini tushuntirib bering.

Bola huquqlariga oid dastlabki qonunlarning mohiyati va o‘ziga xos xusutsiyatlarini tushuntirib bering.

XX asrning boshlarida bola huquqlariga oid normativ-huquqiy hujjatlarni shakllanishi va rivojlanishining o‘ziga xos xusutsiyatlari nimadan iborat edi?

BMTni tashkil etilishi va uning faoliyati bola huquqlarini rivojlanishiga qanday ta’sir ko‘rsatdi?

Bola huquqlari bo‘yicha xalqaro kodifikatsiyalash jarayonining boshlanishi va uning o‘zigaxosxusutsiyatlarini tushuntirib bering.

Bolaning odil sudlovga bo‘lgan huquqlari aks etgan xalqaro huquqiy hujjatlarni ko‘rsatib bering.

Bolaning mehnat huquqlariga oid xalqaro hujjatlarni ko‘rsaib bering.

Bola huquqlari masalalarini rivojlanishi qanday bosqichlarda kechdi va ularning xusutsiyatlarini tushuntirib bering.

Tavsiya etilayotgan adabiyotlar va manbalar ro’yhati:

1. 
   Mo'minov A., Tillabayev M. Bola huquqlari. Elektron darslik. -T.: JIDU, 2011.
   
2. 
   Bola huquqlari. Yuridik oliy o‘quv yurtlari uchun darslik /prof. G‘.Abdumajidov tahriri ostida. -T.: TDYul, 2009.
   
3. 
   Bolalarni himoya qilish. Parlament a’zolari uchun qo'llanma. -T.: YUNISEF, Inson huquqlari bo'yicha O'zbekiston Respublikasi Milliy markazi, 2006.
   
4. 
   Boboyev X., Xasanov S. “Avesto” - ma’naviyatimiz sarchashmasi. -T.: Adolat, 2001.
   
5. 
   Fauu6aeea Ш. Meждyuapoдuo-npaвoвaя защита прав pe6uouKa /Отв. ped. A.X.Caudoe. -T.: 2003.
   
6. 
   Qur’oni Karim ma’nolarining tarjimasi. Abdulaziz Mansur tarjimasi va izohlari. -T.: Islom universiteti, 2001.
   
7. 
   Хидоя. KoMMeumapuuMycynMaucKoeonpaea. -T.: Y36eKUcmau, 1994.
   
8. 
   Чыж Элжбema. npaea pe6euKa. Хвлсиикский фоид no npaeaM uenoeeKa. Baprnaea. 2003.
   
9. 
   Raxmonov B. Maxmudov F. Bola huquqlarini himoya qilishning xalqaro- huquqiy asoslari. -T.: CHASHMA PRINT, 2011
   
10. 
    Axmedov B. Islom dinida farzand tarbiyasining muhim jihatlari. //Voyaga yetmaganlar va yoshlarning huquqlarini himoya qilish tizimi: muammolar va yechimlar. Ilmiy-amaliy konferensiya materiallari. -T.: O'zbekiston Respublikasi Bosh prokuraturasi, “KONSAUDITINFORM-NASHR”, 2008
    
11. 
    Karimova D. Bola huquqlarining paydo bo'lishi, rivojlanish tarixi va bola huquqlarining ta’rifi. Qonunchilikni takomillashtirish islohotlar kafolati (ilmiy maqolalar to'plami). -T.: O‘zMUU, Huquqshunoslik fakulteti, El-Press, 2012
    

62

3-bob. “Bola huquqlari” bo‘yicha xalqaro-huquqiy hujjatlar

1. 
   Bola huquqlariga oid xalqaro normalar klassifikatsiyasi
   
2. 
   Bola huquqlariga oid universal xalqaro hujjatlar tavsifi
   
3. 
   Bola huquqlariga oid mintaqaviy halqaro hujjatlar tavsifi
   

1. 
   Bola huquqlariga oid xalqaro normalar klassifikatsiyasi
   

Bolalar saodati va ularning huquqlari doimo xalqaro hamjamiyat diqqat e’tiborida bo'lib kelgan. Oldingi bobda ko'rib chiqqanimizdek, bola huquqlariga oid dastlabki hujjatlar XX asrning boshlarida, 1919-yilda Xalqaro mehnat tashkiloti tomonidan, Sanoatda ishga qabul qilish uchun eng kichik yosh to‘g‘risidagi №5 Konvensiya, 1924-yilda Millatlar Ligasi tomonidan Bola huquqlari Jeneva deklaratsiyasi qabul qilingan edi. Shu davrdan boshlab, bolalar huquqlari asosan qullik, bolalar mehnati, bolalar bilan savdo qilish va voyaga yetmaganlarning pornografiyasiga qarshi choralar ko‘rish bilan cheklangan bo‘lsa, bola huquqlari bo‘yicha xalqaro norma ijodkorlik faoliyatining rivojlanishi oqibatida, bugungi kunda bola huquqlari bo‘yicha, uning barcha huquq va erkinliklarini hamda maxsus huquqlarini o‘ziga aks ettirgan xalqaro huquqiy hujjatlarning katta bazasi shakllangan. Albatta, bu hujjatlar bir birini to‘ldiradi, shu bilan bir qatorda bir biridan farq qiladi va ularni har doim ham bir xil qabul qilish noto‘g‘ri bo‘lar edi. Shuning uchun ham, xalqaro shartnomalar hisoblangan bu hujjatlarning tabiati va ularning o‘ziga xos xusutsiyatlarini o‘rganishda, bu shartnomalarni klassifikatsiyalash orqali o‘rganish maqsadga muvofiq bo‘ladi. Odatda, xalqaro shartnomalarni quyidagi mezonlar asosida klassifikatsiyalash qabul qilingan:

• 
  xalqaro hujjatlarning yuridik kuchi nuqtai nazardan: umumiy nomi ko‘proq “konvensiya” nomi bilan ataluvchi imperativ harakter kasb etuvchi hujjatlar va umumiy nomi “deklaratsiya”, “tavsiyanoma”, kabi nomlar bilan ataluvchi tavsiyaviy xarakterdagi hujjatlar (ammo, qayd etish kerakki, xalqaro shartnomalarning nomlar yuqorida qayd etilgan nomlar bilan cheklanib qolmaydi);
  
• 
  tartibga solinishi bo‘yicha bola huquqlarining ayrim sohalariga bag‘ishlangan maxsus hujjatlar va bola huquqlarining barcha sohalarini qamrab oluvchi umumiy xarakter kasb etuvchi hujjatlar;
  
• 
  a’zolik masalasi bo‘yicha, barcha davlatlarni qamrab olishni maqsad qilgan universal xalqaro shartnomalar hamda muayyan mintaqa davlatlarini qamrab oluvchi mintaqaviy hujjatlar.