Yuristlar malakasini oshirish markazi jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti

Noqonuniy ko‘chirilish.

Mazkur tushuncha bolalar ota-onasi tomonidan

ko‘chirilishiga ham, traffik bilan bog‘liq noqonuniy ko‘chirilish masalalariga ham

taaluqli. Bolaning noqonuniy ko‘chirilishi bolaning doimiy yashaydigan davlatidan

vasiylik huquqlari buzilgan holda ko‘chirilishi d b hisoblanadi. Bu ta’rif k ng

bo‘lib, yuqorida tilga olingan Gaaga konv nsiyasiga mosdir. Vasiylik d ganda

nafaqat vasiylik va homiylik organlari, shuningd k ota-onalar ham tushuniladi.

Ota-ona tomonidan o‘g‘irlanish.

Bolalar ota-onasi yoki boshqa

qarindoshlari tomonidan o‘g‘irlanishi mumkin. O‘rtasida k lishmovchiliklar

bo‘lgan ota-onalar o‘z bolalarini o‘g‘irlab ch t elga olib k tish hollar ko‘p

uchraydi. Bolaning g‘ayriqonuniy ko‘chirilishi bola yashab k lgan otasi yoki

onasidan mahrum bo‘lishiga olib k lishi mumkin. Biroq, bunday holatda shuni

tahmin qilish mumkinki,

“O‘zb kiston R spublikasi qonun-hujjatlari va xalqaro

shartnomalariga muvofiq ijro etilish, maqsadalari, shakllari va usullaridan qat’i

165

 O‘zbyokiston ushbu Konv nsiyaga 1999-yilda qo‘shilgan.

---

237

nazar, davlat bolalarni noqonuniy ko‘chirilishdan himoya qilish bo‘yicha choralar

ko‘radi”

 d gan ushbu moddaning 7-bandini inobatga olgan holda, Qonunning 14-

moddasi Bola huquqlari to‘g‘risidagi Konv nsiyaning 11-moddasiga qaraganda

ngroq tushunilishi k rak va bolani nafaqat ota-onasi yoki boshqa qarindoshlari

tomonidan noqonuniy ko‘chirilishdan, shuningd k ularni sotish maqsadida

o‘g‘irlashdan himoya qilishni ham o‘z ichiga olishi lozim.

Ya’ni, “Bola huquqlarining kafolatlari to‘g‘risida”gi qonunning 14-moddasi

O‘zb kiston tomonidan 2008-yili ratifikatsiya qilingan Transmilliy uyushtirilgan

jinoyatchilikka qarshi konv nsiyaga doir Odam savdosini, ayniqsa ayollar va

bolalar savdosini oldini olish va ehtiyot choralarini ko‘rish va bu uchun jazolash

to‘g‘risidagi Protokolning qoidalarini qo‘llash uchun sharoitlar yaratadi.

Ushbu Protokolda “odam savdosi” tushunchasiga eng to‘liq ta’rif

rilganligi tufayli, odam savdosiga qarshi kurashish bo‘yicha muhim hujjat

hisoblanadi

166

.

Odam savdosi.

O‘zb kiston qonun hujjatlarida “g‘ayriqonuniy ko‘chirilish”

tushunchasiga ta’rif b rilmagan bo‘lsada, 2008-yil 17 apr lda qabul qilingan

“Odam savdosiga qarshi kurashish” to‘g‘risidagi Qonunda “odam savdosi”

tushunchasiga ta’rif b rilgan bo‘lib, unga binoan,

odam savdosi

 - kuch bilan

tahdid qilish yoki kuch ishlatish yoxud boshqa majburlash shakllaridan

foydalanish, o‘g‘irlash, firibgarlik, aldash, hokimiyatni suist ’mol qilish yoki

vaziyatning qaltisligidan foydalanish orqali yoxud boshqa shaxsni nazorat qiluvchi

shaxsning roziligini olish uchun uni to‘lovlar yoki manfaatdor etish evaziga

og‘dirib olish orqali odamlardan foydalanash maqsadida ularni yollash, tashish,

topshirish, yashirish yoki qabul qilish, odamlardan foydalanish boshqa

shaxslarning fohishaligidan foydalanishni yoki ulardan shahvoniy foydalanishning

boshqa shakllarini majburiy m hnat yoki xizmatlarni qullik yoki qullikka o‘xshash

odatlarni, erksiz xolat yoxud inson a’zolari yoki to‘qimalarini ajratib olishni

166

 Qarang:

Protokol

o pr dupr jd nii i pr

ch nii torgovli lyudmi, osob nno j

inami i d tmi, i nakazanii za n ,

dopolnyayu iy Konv nsiyu Organizasii Ob’ din nn x Nasiy protiv transnasionalnoy organizovannoy pr stupnosti.

Sbornik m jdunarodn x dogovorov R spubliki Uzb kistan, 2008 g.,   3-4.

www.lex.uz

---

238

anglatadi. Mazkur Qonunda odam savdosini oldini olish, aniqlash, ehtiyot

choralarni ko‘rish, oqibatlarini kamaytirish, odam savdosi qurbonlariga yordam

ko‘rsatish bo‘yicha olib boriladigan faoliyatning huquqiy asoslari b lgilangan.

Bu Qonun bolani ekspluatatsiyadan, ya’ni bolalar fohishabozligi va

shaxvoniy ekspluatatsiyasining barcha shakllaridan, majburiy m hnat yoki

hizmatlardan, qulchilik yoki unga o‘xshash odatlar, erkinliksizlik holatda saqlash

yoki organlari va to‘qimalarini ajratib olishdan bolaning himoya qilinish huquqiga

gishli. Ushbu Qonun odam savdosi qurbonlari bo‘lgan bolalarni himoya qilish

bo‘yicha choralarni ko‘zda tutgan.

O‘zb kiston R spublikasi bolalarni ch t eldan qaytarish bo‘yicha huquqni

muhofaza etish organlari o‘rtasidagi o‘zaro hamkorlik masalarni ko‘zda tutgan

fuqarolik va jinoiy ishlar bo‘yicha huquqiy yordam b rish to‘g‘risidagi ko‘p va

ikki tomonlama shartomlalar tuzadi.