Yuristlar malakasini oshirish markazi jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti

Bolani ushlab turish va qamoqqa olish uchun asoslar.

Bola qonundan

tashqari boshqa asoslarga ko‘ra ushlab turilishi hibsga olinshi yoki qamoqqa

olinishi mumkin emas. Bolani ushlab turish va qamoqqa olish asoslari va tartibi

163

 O‘zb kiston R spublikasining Jinoyat-prots ssual kod ksi. www.lex.uz

---

230

O‘zb kiston R spublikasi Jinoyat-prots ssual kod ksida, “Qamoqqa olishga

sanksiya b rish huquqi sudlarga b rilganligi munosabati bilan O‘zb kiston

spublikasining ayrim qonun-hujjatlariga o‘zgartirishlar va qo‘shimchalar kiritish

to‘g‘risida”gi Qonunda, “Sudlar to‘g‘risida”gi qonunda b lgilangan.

Jinoyat-prots ssual kod ksining 221-moddasiga binoan, jinoyatni sodir

etishda gumon qilingan shaxs quyidagi asoslar mavjud bo‘lganda ushlab turilishi

mumkin:

1) shaxs jinoyat ustida yoki b vosita uni sodir sodir etganidan k yin qo‘lga

tushsa

2) jinoyat shohidlari, shu jumladan, jabrlanuvchilar uni jinoyat sodir etgan

shaxs tariqasida to‘g‘risidan-to‘g‘ri ko‘rsatsalar;

3) uning o‘zida yoki kiyimida yonida yoki uyida sodir etilgan jinoyatning

yaqqol izlari topilsa;

4) shaxsni jinoyat sodir etishda gumon qilish uchun asos bo‘ladigan

ma’lumotlar mavjud bo‘lib u qochmoqchi bo‘lsa yoki doimiy yashaydigan joyi

yo‘q yohud shaxsi aniqlanmagan bo‘lsa.

Ushlab turish ushlanganni millitsiyaga yoki huquqni muhofaza qiluvchi

boshqa organga k ltirilgan vaqtdan boshlab 72 soatdan ortiq davom etishi mumkin

emas. T rgovchi yoki prokuror tomonidan zarur va yetarli asoslar taqdim etilgan

hollarda sud o‘z qarori bilan ushlab turish muddatini 48 soatga uzaytirishi mumkin.

Jinoyat-prots sual kod ksining 558-moddasiga binoan, voyaga yetmagan

ayblanuvchiga nisbatan ehtiyot chorasi sifatida qamoqqa olish yoki uy qamog‘i,

Kod ksning 

236-moddasida  nazarda  tutilgan  asoslar,  ya’ni,  ayblanuvchi,

sudlanuvchi surishtiruvdan, dastlabki t rgovdan va suddan bo‘yin tovlashining

oldini olish; uning bundan buyongi jinoiy faoliyatining oldini olish; uning ish

bo‘yicha haqiqatni aniqlashga halal b radigan urinishlariga yo‘l qo‘ymaslik;

hukmning ijro etilishini ta’minlash maqsadida jinoyatning xavfliligi tufayli u

surishtiruvdan, dastlabki t rgovdan va suddan yashirinishi mumkin d gan o‘rinli

taxmin ham qamoqda saqlash tarzidagi ehtiyot chorasini tanlash uchun asos

bo‘lishi mumkin bo‘lganda; shuningd k, eksp rtiza o‘tkazish uchun tibbiy

---

231

muassasaga joylashtirilishini kutayotgan, shuningd k aqli noraso d b e’tirof etilgan

yoki jinoyat sodir qilganidan so‘ng ruhiy kasallikka chalingan shaxslarga nisbatan

ehtiyot choralari ular yashirinishining va boshqa ijtimoiy xavfli qilmishlar sodir

qilishining oldini olish, shuningd k tibbiy yo‘sindagi majburlov chorasini qo‘llash

haqidagi sud ajrimi ijrosini ta’minlash maqsadida qo‘llanilishi mumkin asoslar

bo‘lganda hamda ayblanuvchiga b sh yildan ortiq muddatga ozodlikdan mahrum

qilish tayinlanishi mumkin bo‘lgan qasddan jinoyat sodir etganlikda ayb e’lon

qilingan hamda ayblanuvchining munosib xulq-atvorda bo‘lishini boshqa ehtiyot

choralari ta’minlay olmaydigan taqdirda qo‘llanilishi mumkin.

 Voyaga yetmagan shaxsga nisbatan qamoqqa olish yoki uy qamog‘i

tarzidagi ehtiyot chorasini qo‘llash to‘g‘risida iltimosnoma qo‘zg‘atish haqidagi

masalani ko‘rib chiqishda prokuror ish mat riallari bilan shaxsan tanishib chiqishi,

iltimosnomaning asosliligini t kshirishi, hodisaning favquloddaligiga ishonch hosil

qilishi va ayblanuvchini ushbu ehtiyot chorasini qo‘llash bilan bog‘liq holatlar

bo‘yicha so‘roq qilishi shart.

Ehtiyot chorasi sifatida qamoqqa olish qo‘llanilgan voyaga yetmagan

shaxslar katta yoshdagilardan, shuningd k voyaga yetmagan mahkumlardan

alohida saqlanishi lozim

164

.