Mavzu:
Yuqori aniqlikdagi burchak olchash
Teodolitlar
R E J A :
Teodolitlar
Teodolitlarning turlari
Teodolitlar bilan ishlash
Teodolit - bu nima? Optika bilan jihozlangan va erdagi gorizontal va vertikal tekisliklardagi burchaklarni hisoblash uchun mo'ljallangan geodezik qurilma teodolit deb nomlangan.
Teodolit — ochiq joylarda gorizontal va vertikal burchaklarni oʻlchashda ishlatiladigan koʻchma geodezik asbob. Burchaklarni oʻlchash, triangulyatsiya va poligonometriya ishlarini bajarishda foydalaniladi. Burchak oʻlchash ishlarida gorizontal yoʻnalishda G yoki 30" aniqlikda oʻlchaydigan T.lar qoʻllaniladi. Triangulyatsiya ishlarida (yer sirti holatini aniqlashda) aniqlik darajasi yanada yuqori (0,5" gacha) boʻlgan T.lardan foydalaniladi. Aniqlik darajasi yuqori boʻlgan T.lar universal T. deb ataladi. T.lar bilan ochiq joydagi vertikal burchaklar, masofalar hamda yoʻnalishlar, magnit azimutlarini ham oʻlchash mumkin. T.ning asosiy qismlari — koʻrish trubasi, gorizontal va vertikal doiralar. Gorizontal doira limb va adilakdan iborat. Vertikal doira 15° qiya burchaklarni oʻlchash uchun moʻljallangan. Yangi optik Tlar metall limbli Tlarga nisbatan ixcham, yengil va ishlatish oson. T.lar tuzilishi, aniqligi va boshqa xususiyatlariga koʻra bir necha xil boʻladi (xisob qurilmali, optik mikrometrli, mikroskopli, indeksli va boshqalar).
Zamonaviy geodeziya o'lchash va rejalashtirish bilan bog'liq barcha masalalarni hal qiladi yer uchastkalari. Faqat geodezik tadqiqotlar natijalariga ko'ra, relyefning barcha aniq chegaralari va balandliklari belgilanadi, ular asosida tegishli hujjatlar rasmiylashtiriladi va keyingi qurilish ishlari olib boriladi. Geodeziyaning asosiy asboblari teodolit va sathidir.
Teodolitning optik ishlatilishi quyida bayon qilinganidek. O'lchanadigan gorizontal burchakning yuqori qismiga teodolitni shunday qo'yingki, goniometrik doira (limb) bu nuqtada faqat uning markazi bo'ladi. Keyinchalik, aylanadigan o'lchagichdan foydalaning (alidade). Birinchidan, u burchakning bir tomoni bilan birlashtiriladi va o'qishlar aylanada qayd etiladi. Keyin olingan qiymatga e'tibor berib, burchakning boshqa tomoniga o'tkazing. Ikki ma'lumot o'rtasidagi farq bo'ladi haqiqiy qiymat hohlagan. Xuddi shu printsip bo'yicha vertikal burchaklarning qiymati o'lchanadi.
Ta'riflangan qurilmalarning ma'lum bir tasnifi mavjud. Teodolitning asosiy qismlari o'lchov elementlarining aniqligi bo'yicha turli sinf asboblarida farq qilishi mumkin. Shunday qilib, teodolitlar:
Texnik maqsad.
To'g'ri o'lchash.
Yuqori aniqlik.
Dizaynning murakkabligiga ko'ra, teodolit - bu nima? Bu oddiy va iterativdir. Birinchisida alidada silindrsimon vertikal o'qga bog'langan. Alidad bilan ikkinchi oyoq-qo'llarda ham alohida, ham birgalikda aylanishi mumkin. Bu holda, bundan tashqari an'anaviy usul, takrorlash usuli burchaklarni o'lchash uchun ishlatilishi mumkin.
Teodolitlarda turli xil optika o'rnatilishi mumkin - fotokameradan videokameragacha, mos ravishda, bu foto yoki kino teodolit bo'ladi. Giroteodolit azimutni istalgan yo'nalishda o'lchashi mumkin.
Zamonaviy geodeziya uskunalari elektron teodolitdir. O'lchov aniqligi bo'yicha optik teodolitdan sezilarli darajada oshadi. Bunday qurilma elektron displey va xotira bilan jihozlangan bo'lib, u bilan ishlashni sezilarli darajada osonlashtiradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |