Yupqa qatlamli integral mikrosxemalarni loyihalash

Elektr maydon energiyasi
• Kondensator qoplamlaridagi ekektrositatik maydon energiyasi :


• Elektrostatik maydon energiyasini zichligi:
D-elektrositatik maydon induksiyasi
•Elektr maydon energiyasining zichligi maydonda tarqalgan dielekrtrikning dielektrik sindiruvchanligi bilan maydon kuchlanganligi kvadratining ko’paytmasiga to’g’ri proporsional.
• Agar elektr maydon bir jinsli bo’lsa, energiyaning hajmiy zichligi maydonning hamma nuqtalarida bir xilda bo’ladi.
• Kondensatorning asosiy xossalari.

1. 
   Har bir kondensator nafaqat o’zida zaryad to’plash xususiyatida, shuningdek energiya to’plash xususiyatiga ham ega.
   
2. 
   Bu energiyaningkondensatorda uzoq vaqt o’tish ibilan uni o’rab turgan atrof muhitga uzatadi.
   

• Kondensator elektr qarshiligi kichik bo’lgan zanjir orqali zaryadsizlanganda, energiyasini deyarli bir zumda beradi.
Masalalar:
1. O’zaro parallel ulangan uchta bir xil kondensatorning umumiy sig’imi ular ketma-ket ulanganda qanday o’zgaradi?
Yechish: Parallel ulangan kondensatorlar umumiy sig’imi barcha kondensatorlar sig’imlari yig’indisiga teng ifodasi kabi bo’ladi. Agar bu kondensatorlar sig’imi bir xil bo’lsa, umumiy sig’im ifodasi quyidagicha bo’ladi: . n – kondensatorlar soni.
Kondensatorlar ketma-ket ulanganda ularning umumiy sig’imi ifodasi quyidagicha
bo’ladi: . Agar bu kondensatorlar sig’imi bir xil bo’lsa, umumiy sig’im ifodasi quyidagicha bo’ladi: . n – kondensatorlar soni.
Masala shartiga ko’ra kondensatorlar avval parallel ulangan bunda umumiy sig’im bo’ladi. Chunki bizda kondensatorlar soni 3 ta. Keyinesaketma-ketulanganbundaumumiysig’im bo’ladi. Endi ular orasidagi farqni topamiz . Demak, 9 marta kamayar ekan.
2.Agar manbaga ulangan C sig’imli kondensatorga 2C sig’imli kondensator ketma-ketulansa, C kondensator energiyasi qanday o’zgaradi?
Yechish:
1-hol Manbaga ulangan kondensator energiyasi quyidagi ifoda yordamida aniqlanadi.

2
C₂

C₁
-hol C kondensatordagi kuchlanishni , 2C kondensatordagi kuchlanishni deb belgilasak


U

Kondensatorlar ketma-ket ulanganligidan foydalanib ulardagi zaryad miqdori tengligini bilgan holda quyidagi tenglikni yozishimiz mumkin. q₁

Bundakondensator zaryadi formulasidan foydalanamiz.



U₂ kuchlanishni dastlabki ifodaga olib borib qo’ysak,
ifodaga ega bo’lamiz.
2-holda C kondensatordagi elektr maydon energiyasi

O’zgarishni topsak: ;
Demak kondensatorga qo’shimcha kondensator ulansa dastlabki kondensatorning elektr maydon energiyasi 2,25marta kamayadi.