Yunusov nurbek

Yangi mavzuni tushuntirish:

Davlat va jamiyat boshqaruvi saylov orqali demokratik asosda tashkil topadi, xalqning saylov yo'li bilan vakillik organlari tuzib, ularga o'z vakil- larini say lash, saylanadigan organlar faoliyatining yo'nalishlarini belgilash imkoniyatida fuqarolik jamiyatining asl mazmun-mohiyati mujassamdir. O'zbekiston Respublikasining Oliy Majlisi - davlat hokimiyatining oliy vakillik organi bo'lib, qonun chiqaruvchi hokimiyatni amalga oshiradi. Ikki palatali parlamentni tashkil qilish masalasi bo'yicha referen­dum 2002- yil 27- yanvarda o'tkazildi. Referendum natijalari asosida "Referendum yakunlari hamda davlat hokimiyati tashkil etilishining asosiy prinsiplari to'g^’risida"gi konstitutsiyaviy qonun qabul qilindi. Ushbu qonunga ko'ra mamlakatimizda ikki palatali parlament tashkil qilish va bu bilan qonun chiqaruvchi hokimiyatni tubdan isloh qilish jarayoni bosh- landi.
Qonun chiqaruvchi hokimiyatni tubdan isloh qilishdan ko'zlangan asosiy maqsadlar:

• 
  Oliy majlis faoliyati jarayonida o'zaro tiyib turish va manfaatlar muvozanati tizimini shakllantirish;
  
• 
  qonun ijodkorligining sifatini jiddiy ravishda oshirish;
  
• 
  umumdavlat va hududiy manfaatlarning mutanosibligiga erishish.
  

"O^эzbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi to^’g' - risida"gi konstitutsiyaviy qonunda parlamentimizning Qonunchilik palatasining, "O'zbekiston Respublikasi Oliy majlisining Senati to'g'risida"gi konstitutsiyaviy qonunda esa Senatning maqomi, vakolatlari va faoliyat mexanizmlari aniq belgilab berilgan.
Bu palatalarning tarkibi ular oldiga qo'yilgan maqsad va vazifalarga mutanosib ravishda shakllantirilishi qonun yo'li bilan belgilab qo'yilgan.
Bunda Senatning hududlar manfaatlarini ifoda etishini inobatga olgan holda uning tarkibi asosan xalq deputatlari mahalliy Kengashlari vakilla- ridan tashkil topadi. Senat boshqacha nom bilan parlamentning yuqori palatasi deb ham yuritiladi. Qonunchilik palatasi o'z faoliyatini doimiy professional asosda amalga oshiradi va uning tarkibi asosan qonun va boshqa huquqiy hujjatlar yaratish uchun zarur bilim, tajriba va malakaga ega yuqori saviyadagi mutaxassislardan iborat bo'ladi. Qonunchilik palatasi boshqa nom bilan parlamentning quyi palatasi deb ham yuritiladi.
O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining vakolat muddati - besh yil.
Davlatimiz Konstitutsiyasining 77- moddasiga ko'ra, O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining qonunchilik palatasi qonunga muvofiq saylanadigan bir yuz ellik nafar deputatdan iborat.
Shuningdek, Qonunchilik palatasining bir yuz ellik nafar deputatidan - bir yuz o'ttiz besh nafari hududiy bir mandatli saylov okruglari bo'yicha ko'ppartiyaviylik asosida umumiy, teng va to'g'ridan to'g'ri saylov huquqi asosida yashirin ovoz berish yo'li bilan saylanadi.Qonunchilik palatasining o'n besh nafar deputati O'zbekiston ekologik harakatidan saylanadi.
O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senati hududiy vakillik palatasi bo'lib, 100 nafar Senat a'zolaridan (senatorlardan) iborat.O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senati a'zolari, Qoraqal- pog'iston Respublikasi Jo'qorg'i Kengesi, viloyatlar, tumanlar va shaharlar davlat hokimiyati vakillik organlari deputatlarining tegishli qo'shma majlislarida mazkur deputatlar orasidan yashirin ovoz berish yo'li bilan Qoraqalpog'iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahridan teng miqdorda - olti kishidan saylanadi. O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senatining o'n olti nafar a'zosi fan, san'at, adabiyot, ishlab chiqarish sohasida hamda davlat va jamiyat faoliyatining boshqa tarmoqlarida katta amaliy tajribaga ega bo'lgan hamda alohida xizmat ko'rsatgan eng obro'li fuqarolar orasidan O'zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan tayinlanadi.
Saylov kuni yigirma besh yoshga to'lgan hamda kamida besh yil O'zbekiston Respublikasi hududida muqim yashayotgan O'zbekiston Respublikasi fuqarosi O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi deputati, shuningdek, O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senati a'zosi bo'lishi mumkin. Deputatlikka nomzodlarga qo'yiladigan talablar qonun bilan belgilanadi.
Bitta shaxs bir paytning o'zida O'zbekiston Respublikasi Oliy Majli­sining Qonunchilik palatasi deputati va Senati a'zosi bo'lishi mumkin emas.O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi o'z tar- kibidan Qonunchilik palatasining Spikeri va uning o'rinbosarlarini saylaydi. O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senati o'z tarkibidan Senat Raisi va uning o'rinbosarlarini saylaydi. Senat Raisi O'zbekiston Respublikasi Prezidentining taqdimiga binoan saylanadi.
O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi deputati va Senati a'zosi daxlsizlik huquqidan foydalanadilar. Ular Qonunchilik pala­tasi yoki Senatning roziligisiz jinoiy javobgarlikka tortilishi, ushlab turilishi, qamoqqa olinishi yoki sud tartibida beriladigan ma'muriy jazo choralariga tortilishi mumkin emas.

Beruniy ham Forobiy kabi adolatli shoh orqali eng baxtli jamiyat qurish mumkin degan g'oyani ilgari suradi. Beruniy jamiyatni boshqarishda jamiyat podshoga xizmat qilmay, balki podsho jamiyatga xizmat qilishi kerakligini aytadi. Tabiatan boshqarishga moyil bo ^‘lgan hokim о ^‘z fikri va qarorlarida qat'iy bo'lishi, o'z ishlarini amalga oshirishda faylasuflarning qonunlariga amal qilishi, shohning о’zi ham yaratuvchilik ongiga ega bo'lishi, ко ^‘proq dehqonlar haqida qayg'urishi kerak. Odil hokimning asosiy vazifasi oliy va past tabaqalar, kuchlilar va kuchsizlar о ^‘rtasida tenglik va adolat о ^‘rnatishdan iboratdir. Hokimning muhim vazifalaridan yana biri fan taraqqiyotiga, olimlarga g'amxo 'rlik qilishdir.

4. 
   Mavzuni mustahkamlash: