Юлдашeв А. Сирожиддинов И. Хусаинов М

1.4. Мулкдор - тадбиркор - молиявий менежер 
Бозор иқтисодиёти шароитида тадбиркорлик фаолияти билан 
мулкдорнинг ўзи ёки унинг номидан у ёллаган шахс шуғулланиши мумкин.
Корхоналарнинг аксарият кўпчилигида (масалан, акциядорлик жамияти) 
мулкка эгалик корхонани бевосита бошқаришдан ажралган бўлади. Йирик 
корхоналарда эса тадбиркорлик (умумий иқтисодий бошқарув) жараёнида 
молиявий бошқарув алоҳида вазифа сифатида ажралиб чиқади ва тегишли 
ходимлар томонидан амалга оширилади. Кичик корхоналарда эса молиявий 
бошқарув умумий бошқарувдан ажралмаган ҳолда олиб борилади. 
Молиявий бошқарув алоҳида ходим зиммасига юкланганда корхона 
билан мазкур ходим ўртасидаги муносабатлар шартномавий негизда йўлга 
қўйилади. 
Мулк 
эгаси ўзи мустақил равишда тадбиркорлик билан 
шуғулланганда унинг зиммасига қуйидаги вазифалар вужудга келади: 
-янги ғояларни топиш ва уни баҳолаш; 
-бизнес-режани тузиш; 
- маблағ ёки инвестиция манбасини топиш;
-тузилган корхонани бошқариш. 
Юқорида санаб ўтилган вазифаларни бажаришда молиявий
менежментни қўллаш зарурдир, чунки бу вазифалар молиявий фаолияти 
билан чамбарчас боғлиқдир. Бу ҳолда молиявий менежментнинг зарурлиги 
қуйидаги омиллар асосида юзага келади: 
-ўзини-ўзи молиялаштиришнинг зарурлиги; 
-бозордаги баҳолар таъсирини ўрганиш; 
-меҳнат бозорини ўрганиш лозимлиги; 
-пул бозоридаги ўзгаришларни ҳисобга олиш; 

---

19 
-корхонанинг давлат олдидаги мажбуриятларини тартибга солувчи 
қонунчилик ҳужжатлари талабларини бажариш. 
 
СХЕМА №1.1 
Мулкдор - тадбиркор - молиявий менежер алоқадорлиги 
 
Тадбиркор билан мулкдор ўз фаолиятини бир-биридан ажралган ҳолда 
олиб борганда мулкдор билан тадбиркор (менежер) ўртасида тегишли 
шартнома тузилиб, мулкни бошқариш ҳуқуқлари ва уларга мувофиқ 
мажбуриятлар тадбиркор зиммасига ўтади. 
Тадбиркор корхона фаолиятидаги барча муаммо ва масалаларни
мустақил ҳал этади ва амал қилаётган қонунларга асосланган ҳолда
корхонанинг низомига мувофиқ фаолият кўрсатади. 
Тадбиркорларнинг қўйидаги ҳуқуқлари мавжуд:
- банкларда ҳисоб рақами ва валюта счётларни очиш; 
- ҳар хил битимлар ва шартномалар тузиш, меҳнат шартномасини ҳам; 
- корхона ва фирма пул маблағларини тасарруф қилиш, ҳаражатларни 
қоплаш ва ресурслар харид қилиш учун фойдаланиш;