Юлдашeв А. Сирожиддинов И. Хусаинов М

Давр 
Жами ҳисобланган 
дивиденд (фоиз) 
суммаси 
Дивиденд 
(фоиз)дан 
ушланган солиқ 
Тўланадиган 
дивиденд (фоиз) 
суммаси 
Дивиденд ва фоиз кўринишидаги даромадлар уларни олувчи 
корхоналарда ҳисоблаш тамойилига мувофиқ эълон қилинган кундан 
(тасдиқловчи ҳужжатни олган кундан) бошлаб, дивиденд ва фоизларни 
қачон келиб тушишидан қатьи назар, ҳисобга олиниши лозим. 
Дивидендлар уни бераётган корхонанинг устав капиталига қўшимча 
таъсис бадали сифатида қолдирилса ёки унинг қўшимча акцияларини сотиб 
олишга йўналтирилса, у ҳолда ушбу дивидендлар олинган деб ҳисобланади, 
лекин солиқ қонунчилигига мувофиқ 15% ставкали солиққа тортилмайди. 
Қўшимча таъсис бадали сифатида қолдирилган ёки қўшимча акцияларни 
сотиб олишга йўналтирилган дивидендлар суммаси тегишли ҳужжатлар 
билан (устав, таъсис шартномаси, келишув баённомалари, счёт-фактура ва 
бошқалар) тасдиқланиши лозим. 
Молиявий қўйилмалардан дивиденд ва фоизлар кўринишидаги 
даромадларни ҳисобланиши, улардан солиқларни ушланиши, шунингдек 

---

224 
уларга доир бошқа операциялар 21-сон БҲМСга мувофиқ бухгалтерия 
ҳисобида қуйидагича акс эттирилади: 
 
Операциянинг 
мазмуни 
Дебет 
Кредит 
Асос 
Сумма 
1. Дивиденд ва фоизларни олувчи корхоналарда 
1 
Ҳисобланган дивиденд 
суммасига 
4840 
9520 
Маълу-
мотнома 
500000 
2 
Ҳисобланган 
фоизлар 
суммасига 
4830 
9530 
Маълу-
мотнома 
200000 
3 
Дивиденд 
ва 
фоизларнинг 
келиб 
тушиши 
5110 
4830, 
4840 
Банк 
кўчирмаси 
700000 
4 
Дивидендларни таъсис 
бадали сифатида қол-
дирилиши 
0620-0690 4840 
Таъсис 
шартнома-
си 
500000 
5 
Дивиденд 
ҳисобидан 
янги акцияларнинг сотиб 
олиниши 
0610 5810 4840 
Шартнома, 
счёт-
фактура 
500000 
6 
Ҳисобланган фоизларни 
депозит счётларда, янги 
қарз ва кредит сифатида 
қолдирилиши 
0600 5800 4830 
Шартнома 200000 
2. Дивиденд ва фоизларни берувчи корхоналарда 
1 
Дивидендларни 
ҳисобланиши 
8710 
6610 
Маълу-
мотнома 
575000 
2 
Дивиденддан 
15% 
солиқнинг ушланиши 
6610 
6410 
Ҳисоб-
китоб 
75000 
3 
Фоизларнинг 
ҳисобланиши 
9610 
6920 
Шартнома 230000 
4 
Фоизлардан 
15% 
солиқнинг ушланиши 
6920 
6410 
Ҳисоб-
китоб 
30000 
5 
Дивиденд ва фоизлар-
нинг ўтказиб берилиши 6610 6910 5110 
Банк 
кўчирмаси 
700000 
6 
Дивиденд ва фоизлар 
бўйича 15% солиқнинг 
бюджетга ўтказилиши 
6410 
5110 
Банк 
кўчирмаси 
105000 
7 
Дивидендларнинг 
капиталлашуви 
6610 
8310 
8320 
8340 
Шартнома 575000 
8 
Олинган 
фоизларнинг 
қарз ва кредит сифатида 
қолдирилиши 
6910 
6820 
7820 
Шартнома 200000 

---

225 
Солиқ қонунчилиги инвестициялардан дивиденд ва фоизлар 
кўринишида олинган даромадлар бўйича 15% лик солиқни ушлаш ва 
бюджетга ўтказиб беришнинг масъулиятини ушбу даромадларни тўловчи 
корхонага юклаган. Дивиденд ва фоизлардан тўланадиган 15% лик даромад 
солиғи бюджетга дивиденд ва фоизлар тўлови амалга оширилган ойдан 
кейинги ойнинг 5 санасидан кечиктирилмай ўтказиб берилиши лозим. 
Бундан ташқари дивиденд ва фоизларни тўловчи корхоналар молиявий йил 
тугагач, 30 кун ичида солиқ идорасига ва ўзининг инвесторларига юқорида 
келтирилган шаклдаги маълумотномани тақдим этишлари лозим. 
Корхоналарнинг даромад (фойда) солиғини ҳисоблашда солиққа 
тортиладиган даромад (фойда) суммасидан солиқ қонунчилигида белгилаб 
қўйилган имтиёзлар, шу жумладан инвестицияга доир имтиёзлар, чегириб 
ташланади. 
Даромад (фойда) солиғини ҳисоблашда солиққа тортиладиган даромад 
(фойда) суммасидан чегирилиб ташланадиган инвестициялар бўйича 
имтиёзлар фақат капитал инвестицияларга тааллуқли бўлиб, улар давлатнинг 
корхоналарга ўз моддий-техника базасини ривожлантиришга, шунингдек 
Вазирлар Маҳкамасининг қарорига мувофиқ мактаблар, академик лицейлар 
ва коллежларни қуришга хусусий ва кредитга олган маблағларини 
сарфлагани учун берган ёрдами ҳисобланади.
Солиқ қонунчилигига кўра капитал инвестицияларга сарфланган 
хусусий ва кредитга олинган маблағлар ҳисобот йилида ҳисобланган 
эскириш суммасини тўлиқ ишлатган ҳолда, лекин солиққа тортиладиган 
даромад (фойда)нинг 30%дан ортиқ бўлмаган миқдорида солиқ солиш 
базасидан чегирилади. Имтиёзларни ҳисоблашда хусусий маблағлар эвазига 
қилинған капитал инвестициялар бўйича ҳақиқатда сарфланган харажатлар, 
кредитга олинган маблағлар эвазига қилинган капитал инвестициялар бўйича 
эса олинган кредитларни ҳақиқатда қайтарилган қисми (кредитлар бўйича 
банкка тўланган фоизлардан ташқари) асос қилиб олинади.