Yuklovchilar. Yuklovchilarning asosiy funksiyalari

---

Yuklovchilar. Yuklovchilarning asosiy funksiyalari. 

Yuklovchi -  informatika fanida, bajariladigan fayllarni yuklash va tegishli yangi 

jarayonlarni  boshlash  uchun  mas'ul  dastur.  Odatda  bu  operatsion  tizimning  bir 

qismidir,  lekin  u  mustaqil  dastur  ham  bo'lishi  mumkin  -  masalan,  operatsion  tizimda 

boshqa  operatsion  tizimlar  uchun  tuzilgan  dasturlarni  ishga  tushirish  (Misol  uchun 

emulyatorlar, WINE). 

Yangi dasturni ishga tushirishda yuklovchi quyidagi vazifalarni bajaradi: 



  Bajariladigan fayldan ma'lumotlarni o'qish. 



  Ehtiyoj bo'lsa, etishmayotgan dinamik kutubxonalarni xotiraga yuklash. 



  Yangi dasturning kodidagi nisbiy manzillarni va ramziy havolalarni aniq manzil 

bilan  almashtirish,  xotiradagi  mavjud  joyni  hisobga  olish,  ya'ni  manzillarni 

bog'lashni amalga oshirish. 



  Xotirada yangi jarayon tasvirini yaratish va uni bajarilishini rejalashtirish. 

GPT va MBR bo'linmalarini taqqoslash. 

Kompyuter  qanday  yuklanishini  hech  o'ylab  ko'rganmisiz?  Uskuna  va 

operatsion tizimdan qat'i nazar, barcha kompyuterlar an'anaviy BIOS-MBR usuli yoki 

OTning  so'nggi  versiyalarida  qo'llaniladigan  zamonaviy  UEFI-GPT  yordamida 

yuklanadi. 

GPT  va MBR bo'lim tuzilmalarini taqqoslaymiz; GPT-Guid Partition Table va MBR-

Master Boot Record degan ma'noni anglatadi. 

Shaxsiy  kompyuteringizda  yoqish  tugmasini  bosganingizda,  operatsion  tizimni 

xotiraga  yuklaydigan  jarayon  boshlanadi.  Birinchi  buyruq  sizning  qattiq  diskingizda 

bo'lim tuzilishi nima bo'lishiga bog'liq. 

Agar  ikkita  bo'lim  tuzilishi  mavjud  bo'lsa:  MBR  va  GPT,  diskdagi  bo'lim  tuzilishi 

uchta narsani aniqlaydi: 

MBR yuklash jarayoni 

Agar  sizning  tizimingizda  MBR  tuzilishi  ishlatilsa,  birinchi  BIOS-  yuklanadi.  BIOS 

bootloader  dasturini  o'z  ichiga  oladi.  Bootloader  dasturiy  ta'minotida  klaviaturani 

ishlatish,  video  displeyga  kirish,  diskni  kiritish-chiqarish  va  bootloaderni  yuklash 

uchun  kod  kabi  past  darajadagi  funktsiyalar  mavjud.  BIOS  yuklash  moslamasini 

---

aniqlay olishidan oldin u tizim konfiguratsiyasi funktsiyalarini quyidagilardan boshlab 

bajaradi: 



  Yoqilganda o'z-o'zini sinab ko'rish. 



  Videokartani aniqlash va ishga tushirish. 



  BIOS-ning boshlang'ich ekranini ko'rsatadi. 



  Xotirani (RAM) tezkor tekshirishni amalga oshirish. 



  Plug va play qurilmalarining konfiguratsiyasi. 



  Yuklash moslamasini aniqlash. 

BIOS  yuklash  moslamasini  aniqlagandan  so'ng,  ushbu  qurilmaning  birinchi  disk 

qismini  xotiraga  o'qiydi.  Diskning  birinchi  sektori  512  baytlik  asosiy  yuklash 

yozuvidir (MBR). Ushbu o'lcham uchta ob'ektga mos keladi: 

Birinchi bosqich bootloader (446 bayt). 

Diskni  ajratish  jadvali  (har  bir  bo'lim  uchun  16  bayt  ×  4  qism)  -  MBR  faqat  to'rtta 

bo'limni qo'llab-quvvatlaydi, quyida keltirilgan. 

Ushbu  bosqichda  MBR  bo'lim  jadvalini  tekshiradi  va  yuklash  sektorini  RAMga 

yuklaydi - Volume Boot Record (VBR). 

VBR odatda boshlang'ich dastur yuklagichini (IPL) o'z ichiga oladi, ushbu kod yuklash 

jarayonini  boshlaydi.  Boot  loader  operatsion  tizimni  yuklaydigan  ikkinchi  bosqichni 

o'z  ichiga  oladi.  Windows  XP  singari  Windows  NT  tizimlarida  yuklash  yuklagichi 

avval  NT  Loader  (qisqartirilgan  NTLDR)  deb  nomlangan  boshqa  dasturni  yuklaydi, 

so'ngra operatsion tizimni yuklaydi. 

Linux  yadrosi  asosida  ishlaydigan  operatsion  tizimlar  uchun  GRUB  (Grand  Unified 

Bootloader)  yuklash  yuklagichi  ishlatiladi.  Yuklash  jarayoni  yuqorida  tavsiflanganga 

o'xshaydi,  faqat  farqi  birinchi  va  ikkinchi  bosqichlarda  yuklash  moslamalari 

nomlarida. 

           Translyatorlarning  yana  bir  turi  assembler  yoki  zagruzchik (yuklovchi) 

deyiladi.    Ularning    kirish    tipi      mashina    yoki    mashinaga    mo’ljallangan    tiplar  

geruhiga    kiradi.    Bu  tillar    yordamida      programma    tuzishda    katta    tezkorlikka 

(programmani    mashinada    bajarish    nuqtai    nazardan)    erishiladi  ,  ammo  

programmani    loyihalash    (ishlab    chiqish)      murakkablashadi,    chunki    biz 

programmani  har  bir  kichik  detalini  asoslashimiz  kerak.