Yoshlarning o‘zbekiston respublikasi konstitutsiyasida belgilangan huquq va majburiyatlari

Ikkinchi guruh- ushbu guruhga 2001 yildan hozirga qadar qabul qilingan qonun hujjatlarini kiritish mumkin. Mazkur bosqichda voyaga yetmaganlar o‘rtasida tarbiyaviy ishlarni kuchaytirish, buning uchun mas'ul davlat idoralari, jamoat tashkilotlari hamda voyaga yetmaganlar ishlari bo‘yicha komissiyalar faoliyatini takomillashtirishga, shuningdek, jamiyatimizning ijtimoiy-ma'naviy va iqtisodiy yangilanish jarayonida yoshlarning o‘z o‘rnini topishiga ko‘maklashish, birinchi navbatda, qishloq joylardagi yigit-qizlarni ish bilan ta'minlash, jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ullanishi uchun imkoniyat yaratish, farzandlarimizning huquqiy ongi va madaniyatini yuksaltirish masalalariga alohida e'tibor qaratildi. Ushbu davrda “Bola huquqlari to‘g‘risidagi xalqaro Konvensiyaga doir bolalar savdosi,bolalar fohishabozligi va bolalar pornografiyasiga taaluqli Fakultativ protokol”ga qo`shilish haqida va “Bola huquqlari to‘g‘risidagi xalqaro Konvensiyaga doir, bolalarning qurolli mojarolarda ishtirokiga taaluqli Fakultativ protokol”ga qo`shilish haqidagi qonunlar (2008 yil 12 dekabr), “Qimor va tavakkalchilikka asoslangan boshqa o‘yinlarni tashkil etish hamda o‘tkazishni tartibga solish munosabati bilan O‘zbekiston Respublikasining ayrim qonun hujjatlariga o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida”gi (2007), “Bola huquqlarining kafolatlari to‘g‘risida”gi (2008yil 7 yanvar), “Voyaga yetmagan shaxslarning huquqlarini himoya qilish to‘g‘risidagi qonun hujjatlari takomillashtirilishi munosabati bilan O‘zbekiston Respublikasining Ma'muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksiga qo‘shimchalar kiritish haqida”gi (2009), “Voyaga yetmaganlar o‘rtasida nazoratsizlik va huquqbuzarliklarning profilaktikasi to‘g‘risida”gi (2010 yil 29 sentabr), “Alkogol va tamaki mahsulotlarining tarqatilishi hamda iste'mol qilinishini cheklash to‘g‘risida”gi (2011) qonunlar qabul qilindi. Shuningdek, 2008 yil 8 aprelda “Ishga qabul qilish uchun eng kichik yosh to‘g‘risida”gi hamda “Bolalar mehnatining og‘ir shakllarini taqiqlash va yo‘q qilishga doir shoshilinch choralar to‘g‘risida”gi Konvensiyalar ratifikatsiya qilindi. 2001 yil 4 yanvardagi O`zbekiston Respublikasi Prezidentining “O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasini o`rganishni tashkil etish to`g`risida”gi Farmoyishi ham jamiyatda,ayniqsa yoshlar orasida huquqiy madaniyatni yuksaltirish uchun dasturul amal bo`lib xizmat qildi.

Umuman, yoshlarga oid davlat siyosatining huquqiy asoslarini tashkil etuvchi qonun hujjatlarining doirasi juda ham keng. Bu borada “Yoshlar yili” Davlat dasturi doirasida amaldagi qonun hujjatlarini takomillashtirish yuzasidan tashkil etilgan ishchi guruh tomonidan mustaqillik yillarida qabul qilingan amaldagi qonun hujjatlari atroflicha tahlil qilinib, yoshlar huquqlari, manfaatlari va erkinliklari belgilangan qonun hujjatlari tizimi shakllantirilganligi muhim ahamiyatga ega bo‘ldi. Ishchi guruh tomonidan amaldagi normativ-huquqiy bazani, uning yoshlar manfaatlari va huquqlarini himoya qilishga oid qismini takomillashtirish maqsadida inventarizatsiyadan o‘tkazish jarayoni Konstitutsiya va kodekslardan tashqari, bu sohada 22 qonun, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 15 ta farmoni va 11 ta qarori, Vazirlar Mahkamasining 41 ta qarori, 32 ta idoraviy-me'yoriy hujjat mavjud ekanligini ko‘rsatdi²⁶. Shundan keyin ham yana o‘nlab yangi qonun hujjatlari qabul qilinganligi hisobga olinsa, O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi normalariga asoslangan, yoshlarga oid davlat siyosatining huquqiy asoslarini belgilab beruvchi normativ-huquqiy hujjatlar tizimi 150 dan ortiq qonun hujjatlaridan tashkil topganligi ma'lum bo‘ladi.

Yoshlarga doir qonun hujjatlarining birinchi guruhidan joy olgan,1991 yil 20 noyabrda qabul qilingan “O‘zbekiston Respublikasida yoshlarga oid davlat siyosatining asoslari to‘g‘risida”gi Qonunning davlat mustaqilligi e'lon qilinganligiga endigina sakson kun to‘lgan mamalakatda qabul qilinishi, o‘z-o‘zidan o‘sha paytdayoq O‘zbekistonda yoshlarga oid siyosat davlat siyosatining muhim yo‘nalishlaridan biriga aylanishidan dalolat berar edi.

Shu sababli ham yoshlarning ijtimoiy hamda ma'naviy kamol topishi uchun shart-sharoit yaratib berishga qaratilgan mazkur siyosatning asosiy mohiyati qariyb ikki yarim yil mobaynida shaxsan O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimov rahnamoligida ishlab chiqilib, 1992 yil 8 dekabr kuni qabul qilingan va xalqimizning tom ma'nodagi xohish-irodasini o‘zida mujassam etgan O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasida o‘z ifodasini topdi.

Albatta, Konstitutsiya – keng qamrovli, ijtimoiy hayotning barcha sohalari uchun bosh huquqiy me'zon, oliy yuridik kuchga ega hujjat. Shu bilan bir qatorda, unda belgilangan huquq va erkinliklar uning 18-moddasiga muvofiq, barchaga jinsi, irqi, millati, tili, dini, ijtimoiy kelib chiqishi, e'tiqodi, shaxsi va ijtimoiy mavqeidan qat'iy nazar, birdek taalluqlidir. Lekin Konstitutsiyaning qator normalarida bevosita yoki bilvosita yoshlarga oid davlat siyosatining asosiy prinsiplari belgilanganligi ko‘rish mumkin. Masalan, 37-moddada “Har bir shaxs mehnat qilish, erkin kasb tanlash, adolatli mehnat sharoitlarida ishlash va qonunda ko‘rsatilgan tartibda ishsizlikdan himoyalanish huquqiga egadir”, deb belgilangan. O‘z-o‘zidan ma'lumki, mehnat bozorida hamma bir xil imkoniyatga ega emas, xususan, yoshlar. Qolaversa, barcha bir xil mehnat sharoitida ishlash imkoniyatiga ega emas. Lekin ushbu norma shunday ifodalanganki, u mehnat qilish huquqi va adolatli mehnat sharoiti tushunchalari hamma uchun bir xil tushuncha emasligini ko‘rsatib turadi. Shuning uchun ham 1995 yilda qabul qilingan O‘zbekiston Respublikasining Mehnat kodeksida (2-§, 239-247-moddalar), 2008 yilning 7 yanvarida qabul qilingan “Bola huquqlarining kafolatlari to`g`risida”gi qonunning 20-moddasida yoshlar uchun qo‘shimcha kafolatlar belgilab qo‘yilgan. Kodeksning 77-moddasiga binoan, yoshlarni mehnatga tayyorlash maqsadida umumta'lim maktablari, hunar-texnika bilim yurtlari va o‘rta maxsus o‘quv yurtlarining o‘quvchilarini o‘n besh yoshga to‘lganlaridan keyin ota-onasidan birining yoki ular o‘rnini bosuvchi shaxsning roziligi bilan bolalarning sog`lig`iga va kamol topishiga ziyon yetkazmaydigan va ta'lim olish jarayonini buzmaydigan yengil ishlarni o‘qishdan bo‘sh vaqtlarida bajarish uchun ishga qabul qilishga yo‘l qo‘yiladi.Bundan tashqari, yoshlarni 18 yoshga to‘lmagan shaxslar uchun ishga qabul qilishdagi kafolatlar, yoshlarning mehnatga oid huquqiy munosabatlarda katta yoshdagi xodimlar bilan teng huquqda bo‘lishlari hamda qo‘shimcha imtiyozlardan foydalanishlari, ularning mehnatidan foydalanish taqiqlanadigan ishlar ro‘yxati mavjudligi, ular uchun qisqartirilgan ish vaqti belgilanishi (haftasiga 36, 16 yoshgacha 24 soatdan oshmagan), kundalik ish vaqti qisqartirilgan hollardagi mehnatga haq to‘lash, yillik mehnat ta'tili berishda imtiyozlar mavjudligi, tungi ishlarga, ish vaqtidan tashqari ishlarga va dam olish kunlardagi ishlarga jalb etishning taqiqlanishi hamda mehnat shartnomasini bekor qilishdagi qo‘shimcha kafolatlar shular jumlasidandir.

Yoshlarga oid davlat siyosatining yana bir muhim yo‘nalishi har tomonlama etuk barkamol avlodni tarbiyalashdan iboratdir. Bu borada xalqaro hamjamiyat tomonidan har qanday davlatda amalga oshirilayotgan ishlarning natijasiga baho beruvchi ikki mezon tan olingan. Bu o‘sha mamlakatdagi sog‘liqni saqlash va ta'lim tizimlaridir.

O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 40-moddasida har bir inson malakali tibbiy xizmatdan foydalanish huquqiga ega ekanligi belgilangan. Mazkur konstitutsiyaviy normaning hayotiyligini ta'minlash maqsadida sog‘liqni saqlash tizimiga har yili Davlat byudjeti xarajatlarining 12-15 foizdan ortiq qismi yo‘naltirilmoqda. Qisqa davr ichida tibbiyot muassasalari faoliyati to‘la takomillashtirildi, 3200 dan ortiq qishloq vrachlik punktlari barpo etildi, ixtisoslashtirilgan ilmiy-amaliy tibbiy markazlar tashkil etildi, 14 yoshgacha bo‘lgan bolalarning deyarli 100 foizi yiliga ikki marta, tug‘ish yoshidagi ayollar esa har yili chuqur tibbiy ko‘rikdan o‘tkazilishi yo‘lga qo‘yildi. Islohotlarning natijasi sifatida, o‘tgan 20 yil davomida onalar va go‘daklar o‘limi uch barobardan ko‘proq kamaydi. O‘zbekiston 2011 yilda “Bolalarni asraylik” xalqaro tashkiloti tomonidan tuzilgan 161 mamlakatdan iborat jahon reytingida o‘sib kelayotgan yosh avlod salomatligi haqida eng ko‘p g‘amxo‘rlik ko‘rsatilayotgan davlatlar orasida 9-o‘rinni egalladi²⁷.

Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti Bosh direktori Margaret Chen o‘zining 2011 yil 25-26 noyabr kunlari poytaxtimizda bo‘lib o‘tgan nufuzli xalqaro anjumandagi nutqida e'tirof etganidek: “O‘zbekistonda hatto global inqirozlar davrida ham aholining salomatlik ko‘rsatkichlari muttasil oshib, umr ko‘rish davomiyligi yuksalmoqda. O‘zbekiston bu bilan haqli ravishda faxrlansa arziydi”.

Mamlakatimiz rahbari Islom Karimov “O‘zbekistonda ona va bola salomatligini muhofaza qilishning milliy modeli: “sog‘lom ona – sog‘lom bola” mavzusidagi ushbu xalqaro simpoziumning ochilishidagi nutqida bu muvaffaqiyatlarimizning omillari haqida atroflicha to‘xtalib, mustaqil rivojlanish yillarida mamlakatimiz sog‘liqni saqlash tizimini barpo etishni davom ettirish va yangilash imkonini berayotgan mustahkam poydevor yaratilganiga anjuman ishtirokchilari e'tiborini qaratdi.

“Har kim bilim olish huquqiga ega. Bepul umumiy ta'lim olish davlat tomonidan kafolatlanadi. Maktab ishlari davlat nazoratidadir”. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining ushbu 41-moddasi ijrosi yuzasidan ham faxrlansa arziydigan islohotlar amalga oshirildi. Birgina Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi (1997 yil) va Maktab ta'limi rivojlantirish Davlat umummilliy dasturi (2004 yil) doirasida 1539 ta akademik litsey va kasb-hunar kollejlari, 7800 tadan ziyod umumta'lim maktablari yangitdan qurilib, to‘liq zamonaviy vositalar bilan jihozlandi. Oliy ta'lim muassasalarining soni 1,8 barobar (37 tadan 66 taga, shundan 59 tasi milliy, 7 tasi xorijiy) ko‘paydi. 5980 ta bolalar sport maskanlari, 6151 ta yopiq sport zallari barpo etildi²⁸.

O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2001 yil 4 yanvarda e'lon qilingan “O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasini o`rganishni tashkil etish to`g`risida”gi Farmoyishi  ham  mamlakatda Konstitutsiyani ommaviy ravishda o`rganish hamda  uni hayotga tatbiq etish bo`yicha dasturulamal vazifasini o`tamoqda.  Mana shu maqsadda  davlatimiz rahbari O`zbekiston Konstitutsiyasini bolalar bog`chasidan boshlab o`rgatish, maktablarda darslik tariqasida o`qitish hamda oliy o`quv yurtlarida  esa maxsus dars sifatida o`rganishni vazifa qilib qo`ydi.

Sog‘liqni saqlash va ta'lim sohasidagi islohotlar shular bilan cheklanib qolmay, hozir ham izchil davom ettirilmoqda. Xususan, 2011-2015 yillarda 700 dan ortiq tibbiyot muassasasi, 400 ta bolalar sporti, 221 ta bolalar musiqa va san'at maktabi qurib, foydalanishga topshirish, sport bilan muntazam shug‘ullanadigan bolalar sonini 2 barobar ko‘paytirish, zamonaviy “elektron ta'lim” loyihasini joriy etish kabi ko‘plab ishla rejalashtirilgan bo‘lib, bu vazifalar bosqichma-bosqich amalga oshirilmoqda²⁹. Bu borada erishilayotgan natijalar 2011-2012 yillarda poytaxtimizda o‘tkazilgan nufuzli xalqaro anjumanlarda nufuzli xalqaro tashkilotlar, dunyoning barcha qit'alaridan kelgan xorijlik ekspertlar tomonidan e'tirof etildi.

O`zbekston Respublikasi Konstitutsiyasining 29-moddasida fuqarolarning so`z va fikrlash erkinligi mustahkamlanganbo`lib, “har kimning o‘z fikrini erkin ifoda qilish huquqi o‘z ichiga izlanish erkinligi, har qanday axborotni olish, tarqatish, yozma yoki nashr shaklida yoxud badiiy shaklda ifodalash erkinligini amalga oshirish imkonini beradi”. Mamlakatimiz Prezidenti I.A.Karimov 2010 yil 12 noyabrda O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining qo‘shma majlisidagi ma'ruzasida axborot sohasini isloh qilish, axborot va so‘z erkinligini ta'minlash masalalariga to‘xtalib o‘tib: “Bugun biz demokratik jarayonlarni chuqurlashtirish, aholining siyosiy faolligini oshirish, fuqarolarning mamlakatimiz siyosiy va ijtimoiy hayotidagi amaliy ishtiroki haqida so‘z yuritar ekanmiz, albatta, axborot erkinligini ta'minlamasdan, ommaviy axborot vositalarini odamlar o‘z fikr va g‘oyalarini, sodir bo‘layotgan voqealarga o‘z munosabati va pozitsiyasini erkin ifoda etadigan minbarga aylantirmasdan turib, bu maqsadlarga erishib bo‘lmasligini o‘zimizga yaxshi tasavvur etamiz”<sup>30</sup>, deb ta'kidladilar. Yurtimizda avvalo ommaviy axborot vositalari rivojini ta'­minlaydigan, demokratik talab va standartlarga to‘la mos keladigan mustahkam qonunchilik bazasi yaratildi. Ushbu davrda ommaviy axborot vositalarini erkin va jadal rivojlantirishga, axborot sohasining samarali faoliyat ko‘rsatishini ta'minlashga qaratilgan 10 ga yaqin qonun hujjatlari qabul qilindi. Ko`rilgan chora tadbirlar natijasida bugungi kunda O‘zbekistonda ommaviy axborot vositalari 1243 tani (01.12.2011y. holatiga) tashkil etdi. Ulardan 704 tasi gazeta, 254 tasi jurnal, 17 tasi axborotnoma-byulleten, 4 tasi axborot agentligi, 63 tasi televideniye, 36 tasi radio, 165 tadan ziyodi esa veb-saytlardir.

Mavjud bosma davriy nashrlarning 43 foizi, telekanal­larning qariyb 53 foizi, radiokanallarning 85 foizi nodavlat ommaviy axborot vositalari hisoblanadi.

Axborot va so`z erkinligining mamlakatimizda yuqori darajada ta`minlanishi birinchidan, fuqarolarning konstitutsion shaxsiy huquqlarini kafolatlash bilan birga o`sib kelayotgan yosh avlodning bilim olish jarayonida o`ziga kerakli axborotni ishonchsiz va noxolis tashqi axborot manbalaridan emas, balki mamlakatda ro`yxatga olingan va har bir berilgan axboroti uchun javob beradigan manbalardan olishiga imkoniyat yaratadi.

2012 yil 10 dekabrda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Chet tillarni o‘rganish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Qarori qabul qilindi. Qarorda zamonaviy pedagogik va axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalangan holda o‘qitishning ilg‘or uslublarini joriy etish yo‘li bilan, o‘sib kelayotgan yosh avlodni chet tillarga o‘qitish, shu tillarda erkin so‘zlasha oladigan mutaxassislarni tayyorlash tizimini tubdan takomillashtirish hamda buning negizida, ularning jahon sivilizatsiyasi yutuqlari hamda dunyo axborot resurslaridan keng ko‘lamda foydalanishlari, xalqaro hamkorlik va muloqotni rivojlantirishlari uchun shart-sharoit va imkoniyatlar yaratish maqsadida 2013-2014 o‘quv yilidan boshlab, Respublikaning barcha hududida chet tillarni, asosan, ingliz tilini o‘rganish umumta'lim maktablarining birinchi sinflaridan o‘yin tarzidagi darslar va og‘zaki nutq darslari shaklida, ikkinchi sinfdan boshlab esa, alifbo, o‘qish va grammatikani o‘zlashtirishdan bosqichma-bosqich boshlanishi, oliy o‘quv yurtlarida ayrim maxsus fanlarni, xususan, texnik va xalqaro mutaxassisliklar bo‘yicha o‘qitish chet tillarda olib borilishi, umumiy o‘rta, o‘rta maxsus, kasb-hunar ta'limi muassasalarining o‘quvchilari va o‘qituvchilarini chet tillar bo‘yicha darsliklar va o‘quv-uslubiy komplekslar bilan ta'minlash, ularni belgilangan muddatlarga rioya etilgan holda qayta nashr etish, O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi Respublika maqsadli kitob jamg‘armasining aylanma mablag‘lari hisobidan bepul amalga oshirilishi ko‘rsatib o‘tilgan.

Yurtimizda maktab ta'limi 7 ta tilda – o‘zbek, qoraqalpoq, rus, qozoq, qirg‘iz, turkman va tojik tillarida olib boriladi. Bu ham fuqarolarimizning jinsi, irqi, millati, tili, dini, ijtimoiy kelib chiqishi, e'tiqodi, shaxsiy va ijtimoiy mavqeidan qat'i nazar qonun oldida tengligiga doir konstitutsiyaviy qoidaga og‘ishmay amal qilinayotgani, shuningdek, davlat yoshlarimizning Konstitutsiya va qonunlarda mustahkamlangan huquqlari va erkinliklarini qat'iy ta'minlab kelayotganining yana bir isboti, desak, ayni haqiqatni aytgan bo‘lamiz.

O`quvchi qizlar uchun “Zulfiya” nomidagi Davlat mukofoti, oily ta`lim muassasalari talabalari uchun O`zbekistonRespublikasi Prezidenti, Beruniy, Ibn Sino, Navoiy, Ulug`bek, Imom al-Buxoriy nomlaridagi Davlat stipendiyalari ta`sis etildi va shu kungacha mingdan ortiq yoshlar ushbu tanlovlarda g`olib bo`lib, ko`plab imtiyoz va rag`batlarni qo`lga kiritdilar.

Bundan tashqari mazkur davrda voyaga yetmaganlar va yoshlar huquqlarini himoya qilish, ularni yanada kengroq qullab-quvvatlash maqsadida yosh iste'dodlar uchun “Nihol” mukofoti (2006), “Kelajak ovozi” respublika tanlovi (2006) ta'sis etildi, “Voyaga yetmagan bolalarni farzandlikka va bolalarni oilaga tarbiyaga olish (patronat) to‘g‘risida”gi Nizomga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritildi (2007), “Yosh oilalarni moddiy va ma'naviy qo‘llab-quvvatlashga doir qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi Farmon (2007) imzolandi, shuningdek O‘zbekistonda bolalar farovonligini ta'minlash bo‘yicha Harakat dasturi (2007), Bolalar musiqa va san'at maktablarining moddiy-texnik bazasini mustahkamlash va ularning faoliyatini yanada yaxshilash bo‘yicha 2009-2014 yillarga mo‘ljallangan Davlat dasturi qabul qilindi.

Yurtboshimizning “O‘zbekistonda yashayotgan barcha-barcha yoshlar – mening bolalarim, mening farzandlarim!” degan so‘zlari maktab va ta'lim sohadasi yurtimizda amalga oshirilayotgan ishlarda o‘z ifodasini topmoqda. Shu jihatdan, bugungi kunda mamlakatimizda 9779 ta umumta'lim maktabi faoliyat yuritmoqda. Maktab ta'limini rivojlantirish Davlat umummilliy dasturini amalga oshirish doirasida 2004-2009 yillarda respublika bo‘yicha 8500 dan ziyod maktab qurildi va kapital ta'mirlandi. Ularning aksariyati qishloqlarda joylashgan. Ushbu maqsadlar uchun 1,4 trillion so‘m mablag` sarflandi.

Davlatimiz rahbari ta'biri bilan aytganda, “Kadrlar tayyorash dasturi deb nom olgan Ta'lim sohasini isloh qilish dasturi mamlakatimizda yangi jamiyat qurishning bosqichma-bosqich va tadrijiy rivojlanish prinsipiga asoslangan iqtisodiy va siyosiy islohotlarning biz tanlagan “o‘zbek modeli” – o‘z taraqqiyot yo‘limizning ajralmas tarkibiy qismidir”.

Dunyoda o‘xshashi kam bo‘lgan ushbu Dasturga muvofiq mamlakatimizda “9+3” sxemasi bo‘yicha 12 yillik umumiy majburiy bepul ta'lim tizimi joriy etildi. Dasturni hayotga tatbiq etish davomida uzluksiz xususiyat kasb etgan ta'lim tizimining nafaqat shakli, balki mohiyati ham tubdan o‘zgartirildi.

Ushbu tizim bugun maktabgacha, 9 yillik umumiy o‘rta, 3 yillik o‘rta maxsus va kasb-hunar, oliy, oliy o‘quv yurtidan keyingi ta'lim, kadrlar malakasini oshirish va qayta tayyorlash, maktabdan tashqari ta'limni o‘z ichiga olgan.

Shu bilan birga, bu Dasturning uzviy, mantiqiy davomi bo‘lgan, 2004 yili qabul qilingan Maktab ta'limini rivojlantirish davlat umummilliy dasturi amalga oshirildi. Xususan, maktab binolarini tubdan yangilash va rekonstruksiya qilish, kapital va joriy ta'mirlash, maktablarni zamonaviy o‘quv-laboratoriya anjomlari, kompyuter texnikasi, darsliklar va o‘quv-uslubiy materiallar bilan jihozlash borasida ulkan ishlar qilindi.

Shuningdek, ta'lim standartlari va o‘quv dasturlarini takomillashtirish, maktablarni malakali pedagog kadrlar bilan ta'minlash, o‘qituvchilarni tayyorlash, qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirishning samarali tizimini yaratish, ular mehnatini rag‘batlantirishni kuchaytirish, maktablarning sport bazasini mustahkamlash va ularda sportni rivojlantirish kabi ustuvor vazifalar muvaffaqiyat bilan bajarildi.

Istiqlol natijasi bo‘lgan mutlaqo yangi turdagi o‘quv yurtlari – 1406 ta kasb-hunar kolleji va 143 ta akademik litsey bunyod etildi. Dunyodagi hatto eng rivojlangan davlatlarning faqat yirik shaharlaridagina tashkil qilingan bunday o‘quv yurtlari mamlakatimizning chekka tumanlarida ham mavjud bo‘lib, ular uchun go‘zal va zamonaviy binolar barpo etilgan.Yaratilgan imkoniyatlar natijasi o`laroq keyingi o‘n yil mobaynida o‘quvchilarimiz mustaqil O‘zbekiston vakillari sifatida xalqaro fan olimpiadalarida munosib ishtirok etib, 150 dan ziyod oltin, kumush va bronza medallarni qo‘lga kiritgani, nufuzli san'at festivallari va tanlovlarida 670 dan ortiq sovrinli o‘rinlarni egallagani, xalqaro sport musobaqalarida esa 1280 ta oltin, 1170 ta kumush va 1590 ta bronza medal sohibi bo‘lgani misolida yaqqol ko‘rish mumkin”³¹.

Eng ilg‘or rusumdagi uskuna va apparaturalar bilan jihozlangan o‘quv-ishlab chiqarish xonalari hamda laboratoriyalarga ega mazkur o‘quv yurtlarida bugun qariyb 1,7 million nafardan ortiq o‘g‘il-qiz iqtisodiyotimizning turli jabhalarida talab katta bo‘lgan 225 kasb va 578 mutaxassislikni puxta egallamoqda.

2012 yil fevral oyida poytaxtimizda bo‘lib o‘tgan “Yuksak bilimli va intellektual rivojlangan avlodni tarbiyalash – mamlakatni barqaror taraqqiy ettirish va modernizatsiya qilishning eng muhim sharti” mavzusidagi xalqaro konferensiyada Prezidentimiz anjuman qatnashchilari e'tiborini quyidagi muhim faktga qaratdi. Ya'ni, o‘tgan davr mobaynida kasb-hunar kollejlari va akademik litseylarni 2 million 300 mingdan ziyod o‘g‘il-qizlar bitirib chiqqan. 2012 yilda yana 500 mingdan ortiq yoshlarimiz o‘rta toifadagi mutaxassis diplomiga ega bo‘ldi.

Hozirgi paytda nafaqat iqtisodiyotni modernizatsiya va diversifikatsiya qilishning, ayni vaqtda mamlakatimiz kadrlar tarkibini sifat jihatidan yangilashning qudratli omili bo‘lgan bu yoshlarni to‘liq va ular xohlagan sohalar bo‘yicha ishga joylashtirish yuzasidan izchil chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda.

Jahonda har sakkiz nafar o‘smirdan bittasi ishsiz bo‘lgan (YUNESKO ma'lumoti) hozirgi sharoitda 2012 yilning o‘tgan to‘qqiz oyida mamlakatimizda 773 mingta yangi ish o‘rinlari tashkil etilgani va ularning katta qismi aynan yoshlarimiz uchun yaratilgani O‘zbekistonda bu borada salmoqli va g‘oyat ahamiyatli natijalar qo‘lga kiritilayotganidan dalolat beradi.

Mamlakatimiz oliy ta'lim tizimida tub o‘zgarishlar amalga oshirildi, jumladan zamonaviy xalqaro standartlarga javob beradigan ikki bosqichli – bakalavriat va magistratura tizimi joriy etildi. O‘zbekistonda 59 ta oliy ta'lim muassasasi mavjud bo‘lib, ularda 230 mingdan ziyod talaba ta'lim olmoqda.

Har bir viloyatda hududiy rivojlanish vazifalarini hal etish uchun mutaxassislar tayyorlanayotgan universitet va qator ixtisoslashtirilgan institutlar, shuningdek, poytaxtimizdagi oliy o‘quv yurtlarining 11 ta hududiy filiali tashkil etilgan.Bundan tashqari, Vestminster universiteti, Singapur menejmentni rivojlantirish instituti, Turin politexnika universiteti,Plexanov nomidagi Rossiya neft va gaz universiteti,Lomonosov nomidagi Moskva davlat universiteti, Rossiya iqtisodiyot universiteti kabi yuksak xalqaro obro‘-e'tiborga ega bo‘lgan etakchi xorijiy oliy o‘quv yurtlarining filiallari ham samarali faoliyat ko‘rsatmoqda.

Binobarin, konstitutsiyaning har bir moddasi yoshlarga tegishli, biroq shartli ravishda masalaning tub mohiyatini oydinlashtirish maqsadida faqat mazmunan emas, balki shaklan yoshlarning huquq va manfaatlarini ifodalaydigan normalar Konstitutsiyamizda bir qanchadir. Asosiy qonunimizning 45-moddasida “voyaga yetmaganlar, mehnatga layoqatsizlar va yolg‘iz keksalarning huquqlari davlat himoyasidadir³² deyilgan. Mazkur konstitutsiyaviy moddaning mohiyati ham davlatning o‘z yoshlari haqida hamisha qayg‘urishini anglatadi.