Yoshlar fiziologiyasi va gigiyenasi



Download 2,17 Mb.
Pdf ko'rish
bet105/197
Sana22.08.2021
Hajmi2,17 Mb.
#153766
1   ...   101   102   103   104   105   106   107   108   ...   197
Bog'liq
yoshlar fiziologiyasi va gigiyenasi

Tekshirish   savollari: 
1.  Yosh      fiziologiya     fani      nimani    o’rganadi? 
2.  Gigiyena    faninig      vazifalari    nimalardan   iborat? 
3.  Davlatimiz    yosh  avlodni    tarbiyalash   himoya    qilish     
yilida     qanday     ishlar    olib     bormoqda? 
4.  Yosh     fiziologiyasi   va     gigiyena     fanini      rivojiga     
xissa     qo’shgan     olimlardan    kimlarni    bilasiz? 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 


 
117 
2- ma’ruza: Mavzu:  O’sish va rivojlanishning umumiy qonunlari. 
                                    Irsiyat   va   muhit. 
Reja: 
1. O’sish va riuvojlanishning umumiy qonunitatlari. 
2. Jismoniy rivojlanishning ko’rsatkichlari. 
3. Akseleratsiya-o’sish  va   rivojlanishning     tezlashuvi. 
4. Organizmning davrlari va ta’rifi. 
5. Irsiyat va muhit. 
 
Bolalar va o’spirinlar o’sishi va rivojlanishining umumiy qonuniyatlari. 
Bolalarni to’g’ri tarbiyalash uchun ular organizmining o’sishi va rivojlanishi 
kabi asosiy xususiyatlarini bilish zarur. O’sish va rivojlanish barcha tirik 
organizmlar kabi odam organizmiga xos xususiyatdir.Organizmning har 
tomonlama o’sishi va rivojlanishi uning paydo bo’lgan vaqtidan boshlanadi. 
Bu ikki jarayon murakkab hisoblanib, bir butun va bir- biriga bog’langandir. 
Osish  deganda  tana  hujayralarining  ko’payishi  natijasida  tirik  organizm 
o’lchamlarining  ortishi,  ya’ni  bo’yning  cho’zilishi,  og’irlikning  ortishi 
tushuniladi.  Bola  ma’lum  yoshgacha  to’xtovsiz,  ammo  o’sish  davrida  ayrim 
tana  qismlarining  nomunosib  o’sishi  (bosh,  oyoq,  qo’l  suyaklari,  ko’krak 
qafasi  va  qorin  bo’shlig’i  ichki  organlari)  turli  yoshda  har  xil  jadallikda 
bo’lishi  mumkin,  shunga  qaramasdan  barcha  to’qima  va  hujayralarda  ya’ni 
organlarda  o’sish  bir  vaqtda    ayollarda  o’rtacha  18-19  yoshgacha,  erkaklarda 
19-20 yoshgacha tugallanadi.  
O’sish  qatorida  hujayrada  ularning  bajaradigan  vazifasining  ortishi  jarayoni 
kuzatiladi. Bu rivojlanish jarayonidir. 
Rivojlanish deganda o’sayotgan organism to’qima, hujayra va 
organlarining shakllanishi, ya’ni bola organizmi hujayralarining takomillashib, 
o’smirlik va yetuk yoshdagi odamlarga xos bo’lgan bir muncha murakkab 
tizimlarga ega bo’lishiga aytiladi. 
Bunga voyaga yetgan davrdan boshlanadigan qarish jarayonlari ham kiradi va 
qoidaga binoan, organizmni qayta rivojlanishi boshlanadi. Rivojlanish jarayoni 
a’zolar  va  ularning  tizmlari  faoliyatini  funksional  differensiyalanishi  va 
takomillanishida  namoyon  bo’ladi,  masalan,  markaziy  asab  tizimining 
reflector  faoliyatini  ichki  kortikal  aloqalarni,  yurak-  qon  tomir,  ovqat  hazm 
qilish, 
tayanch 
sistemasini 
harakatlanishi 
va 
boshqa 
tizimlarning 
murakkablashuvi va rivojlanishi hisobiga takomillashuvida bilinadi.  
Organizmni o’sishi va rivojlanishida barcha etaplarni bolalik, o’smirlik, 
yoshlik, yetuklik davrlarini bosib o’tadi.  O’sish bu organizmning miqdor 
ko’rsatkichi, rivojlanish esa sifat ko’rsatkichi bo’lib, bu ikki jarayon notekislik 
ya’ni geteroxroniya, uzluksiz va akseleratsiya jarayonlari asosida yuzaga 
chiqadi.
 
Notekis rivojlanish yoki geteroxroniya. Organizmning normal xolatida o’sish 
va rivojlanish bir- biri bilan juda yaqin aloqada va hamkorlikda bo’lsa ham, 


 
118 
ular bir vaqtda va bir xil jadallikda sodir bo’lmaydi, chunki biron- bir a’zo 
massasining kattalashishi uni bir vaqtda funksional jixatdan takomillashuvini 
bildirmaydi.  

Download 2,17 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   101   102   103   104   105   106   107   108   ...   197




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish