Yosh huquqshunoslar

Bu mexanizm quyidagilarni o‘z ichiga oladi:

• 
  odil sudlovni amalga oshiruvchi sud organlari;
  
• 
  qonunlar aniq-raso ijro etilishi ustidan nazoratni amalga oshiruvchi hamda inson erkinliklari va huquqlarini himoya qiluvchi prokuratura organlari;
  
• 
  fuqarolarga ularning huquqlari himoyasida yuridik yordam ko‘rsatuvchi advokatura;
  
• 
  huquqni himoya qiluvchi institutlar va kasaba uyushmalari.
  

Huquqiy davlatda inson huquqlariga rioya etilishini kafolatlovchi ko‘pgina usullar mavjud bo‘ladi. Ular orasida alohida o‘rin sud himoyasiga tegishlidir. Bu himoya shaklidan har bir odam foydalanishi mumkin. Buning uchun sudga sud muhokamasi uchun asos bo‘lib xizmat qiluvchi da’vo arizasi bilan murojaat qilish kifoyadir.
Huquqiy davlatlarda sud mustaqil odil sudlov organi bo‘lgani tufayli har qanday bahsli ishni hal qiluvchi sudya faqat qonunga bo‘ysunadi.
Sudya konkret ishlarni hal qilayotganda xolis bo‘lishi, ya’ni o‘zining shaxsiy simpatiyasi va antipatiyasidan baland turishi, poraga sotilmasligi lozim. Hech kim, hokimiyat va oliy boshqaruv organlari ham sud faoliyatiga aralashishga haqli emas.
Yodda tuting!
2002-yil 13-dekabrda yangi tahrirda qabul qilingan «Fuqarolarning murojaatlari to‘g‘risida»gi Qonunga muvofiq:

• 
  har bir fuqaro mansabdor shaxslarning qonunga xilof xatti-harakati yoki harakatsizligi ustidan yuqori organga shikoyat qilishga haqlidir;
  
• 
  basharti, fuqaro sudning qaroridan qanoatlanmasa, uning ustidan shikoyat qilishga haqlidir.
  

Inson huquqlarini himoya qilish bo‘yicha institutlar
O‘zbekistonning mustaqil rivojlanish yillarida inson huquqlari himoya qilish bo‘yicha inson huquqlari himoya mexanizmini ancha kengaytirgan yangi milliy institutlar tashkil qilindi.Ular jumlasiga quyidagilar kiradi:

• 
  Oliy Majlisning inson huquqlari bo‘yicha Vakili (Ombudsman) instituti;
  
• 
  Inson huquqlari bo‘yicha Milliy markazi;
  
• 
  O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Amaldagi qonunchilik hujjatlari monitoring instituti.
  

Inson huquqlari bo‘yicha Vakil (Ombudsman) lavozimi 1995-yili qonun chiqaruvchi hokimiyat tizimida, ya’ni Oliy Majlis huzurida tashkil qilingan va sudlovchi saylanmaydi. Ombudsman davlat organlari tomonidan inson huquqlariga rioya etilishi ustidan parlament nazoratini amalga oshiradi.