Yosh huquqshunoslar

VOYAGA ETMAGANLAR JAVOBGARLIGINING XUSUSIYATLARI
81-modda. Jazo tizimi
O’n sakkiz yoshga to’lmasdan jinoyat sodir etgan shaxslarga quyidagi asosiy jazolar qo’llanilishi mumkin:
a) jarima;
b) axloq tuzatish ishlari;
v) qamoq;
v¹) ozodlikni cheklash;
g) ozodlikdan mahrum qilish.
O’n sakkiz yoshga to’lmasdan jinoyat sodir etgan shaxslarga nisbatan qo’shimcha jazolar tayinlanishi mumkin emas.
82-modda. Jarima
Jarima eng kam oylik ish haqining ikki baravaridan yigirma baravarigacha miqdorda tayinlanadi.
Mahkum jarima to’lashdan olti oy muddat mobaynida bo’yin tovlasa, sud to’lanmagan jarima miqdorini axloq tuzatish ishlari jazosi bilan almashtiradi. Bunda eng kam oylik ish haqining ikki baravari miqdoridagi jarima axloq tuzatish ishlarining bir oyiga tenglashtirib hisoblanadi.
83-modda. Axloq tuzatish ishlari
Axloq tuzatish ishlari faqat mehnatga layoqatli voyaga etmaganlarga nisbatan o’z ish joyida o’tash, aybdor hech qaerda ishlamasa, ushbu jazo ijrosini nazorat qiluvchi organlar belgilab beradigan o’zi yashaydigan hududdagi boshqa joylarda o’tash tariqasida bir oydan bir yilgacha muddatga tayinlanadi.
Voyaga etmagan shaxs tayinlangan axloq tuzatish ishlarining o’ndan bir qismidan ko’prog’ini o’tashdan bo’yin tovlasa, sud bu jazoning o’talmagan qismini axloq tuzatish ishlarining har uch kunini qamoqning bir kuniga tenglashtirgan holda hisoblab, qamoq jazosi bilan almashtiradi, ammo bu muddat uch oydan oshmasligi kerak.
84-modda. Qamoq
Qamoq bir oydan uch oygacha muddatga tayinlanadi.
84¹-modda. Ozodlikni cheklash
Ozodlikni cheklash voyaga etmagan mahkumlarga nisbatan asosiy jazo chorasi sifatida olti oydan ikki yilgacha muddatga tayinlanadi.
85-modda. Ozodlikdan mahrum qilish
Voyaga etmaganlarga nisbatan ozodlikdan mahrum qilish jazosi olti oydan o’n yilgacha muddatga tayinlanadi, ushbu Kodeks 86-moddasining qismlarida nazarda tutilgan hollar bundan mustasno.
Ozodlikdan mahrum qilish jinoyat sodir etish paytida o’n uch yoshdan o’n olti yoshgacha bo’lgan shaxslarga nisbatan:
b) og’ir jinoyat uchun — olti yilgacha;
v) o’ta og’ir jinoyat uchun — o’n yilgacha muddatga tayinlanadi.
Ozodlikdan mahrum qilish jinoyat sodir etish paytida o’n olti yoshdan o’n sakkiz yoshgacha bo’lgan shaxslarga nisbatan:
b) og’ir jinoyat uchun — etti yilgacha;
v) o’ta og’ir jinoyat uchun — o’n yilgacha muddatga tayinlanadi.
Voyaga etmay turib ijtimoiy xavfi katta bo’lmagan jinoyat sodir etgan, ehtiyotsizlik oqibatida jinoyat sodir etgan yoxud qasddan uncha og’ir bo’lmagan jinoyat sodir etgan shaxslarga nisbatan ozodlikdan mahrum qilish tariqasidagi jazo tayinlanmaydi.
Hukm chiqarish paytida o’n sakkiz yoshga to’lmagan shaxslarga nisbatan ozodlikdan mahrum qilish jazosini tarbiya koloniyalarida o’tash tayinlanadi.
86-modda. Jazo tayinlash
Sud voyaga etmaganlarga jazo tayinlashda jazo tayinlashning umumiy asoslariga amal qiladi, voyaga etmaganning rivojlanganlik darajasi, turmush sharoiti va tarbiyasini, sog’lig’ini, sodir etgan jinoyatining sabablarini, katta yoshdagilarning va boshqa holatlarning uning shaxsiga ta’sirini hisobga oladi.
O’n uch yoshdan o’n olti yoshgacha bo’lgan vaqtda jinoyat sodir etgan shaxslarga nisbatan jinoyatlar majmui tariqasida jazo tayinlanganda ozodlikdan mahrum qilishning eng ko’p muddati o’n yilgacha, agar sodir etgan jinoyatlarining bittasi o’ta og’ir jinoyat bo’lsa, o’n ikki yilgacha tayinlanadi.
O’n olti yoshdan o’n sakkiz yoshgacha bo’lgan vaqtda jinoyat sodir etgan shaxslarga nisbatan jinoyatlar majmui tariqasida ozodlikdan mahrum qilish jazosi — o’n ikki yilgacha muddatga, agar sodir etgan jinoyatlarining bittasi o’ta og’ir jinoyat bo’lsa, o’n besh yilgacha muddatga tayinlanishi mumkin.
Jinoyat sodir etish paytida o’n uch yoshdan o’n sakkiz yoshgacha bo’lgan shaxslarga nisbatan bir necha hukm yuzasidan tayinlanadigan ozodlikdan mahrum qilish jazosining muddati o’n besh yildan oshmasligi kerak.
Voyaga etmagan shaxsga nisbatan ozodlikdan mahrum qilish yoki axloq tuzatish ishlari jazosi tayinlanganda sud ushbu Kodeksning nazarda tutilgan asos va shartlar mavjud bo’lsa, shartli jazo belgilashi mumkin.
127-modda. Voyaga etmagan shaxsni g’ayriijtimoiy xatti-harakatlarga jalb qilish
Voyaga etmagan shaxsni tilamchilikka, spirtli ichimliklar iste’mol qilishga, giyovandlik yoki psixotrop hisoblanmagan, lekin kishining aql-idrokiga ta’sir qiladigan vosita va moddalarni iste’mol etishga jalb qilish, shunday harakatlar uchun ma’muriy jazo qo’llanilganidan keyin sodir etilgan bo’lsa, —
eng kam oylik ish haqining yuz baravaridan ikki yuz baravarigacha miqdorda jarima yoki ikki yilgacha axloq tuzatish ishlari yoxud uch oygacha qamoq yoki bir yildan uch yilgacha ozodlikni cheklash yoki uch yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan jazolanadi.
Voyaga etmagan shaxsni giyovandlik vositalari yoki psixotrop moddalar iste’mol etishga jalb qilish — uch oydan olti oygacha qamoq yoki uch yildan besh yilgacha ozodlikni cheklash yoki uch yildan besh yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan jazolanadi.Voyaga etmagan shaxsni jinoyat qilishga jalb etish, shuningdek ushbu moddaning nazarda tutilgan harakatlar:
a) ilgari giyovandlik vositalari yoki psixotrop moddalarni g’ayriqonuniy ravishda muomalaga chiqarish bilan bog’liq har qanday jinoyatni sodir etgan shaxs tomonidan;
b) ikki yoki undan ortiq voyaga etmagan shaxsga nisbatan;
v) o’quv yurtlarida yoki o’quvchilar, talabalar o’quv-tarbiya, sport yoki jamoat tadbirlari o’tkazadigan boshqa joylarda sodir etilishi — besh yildan o’n yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan jazolanadi.
139-modda. Tuhmat
[СПиТ:
1.Жиноят турлари / Туҳмат]
Tuhmat qilish, ya’ni bila turib boshqa shaxsni sharmanda qiladigan uydirmalar tarqatish, shunday harakatlar uchun ma’muriy jazo qo’llanilganidan keyin sodir etilgan bo’lsa, —eng kam oylik ish haqining ikki yuz baravarigacha miqdorda jarima yoki ikki yilgacha axloq tuzatish ishlari bilan jazolanadi.
Nashr qilish yoki boshqacha usulda ko’paytirilgan matnda yoxud ommaviy axborot vositalari orqali tuhmat qilish —eng kam oylik ish haqining ikki yuz baravaridan to’rt yuz baravarigacha miqdorda jarima yoki ikki yildan uch yilgacha axloq tuzatish ishlari yoxud olti oygacha qamoq bilan jazolanadi.
Tuhmat:
a) og’ir yoki o’ta og’ir jinoyat sodir etishda ayblab;
b) og’ir oqibatlar kelib chiqishiga sabab bo’lgan holda;
v) xavfli retsidivist tomonidan;
g) g’arazgo’ylik yoki boshqa past niyatlarda qilinsa, —bir yildan uch yilgacha ozodlikni cheklash yoxud uch yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan jazolanadi.
211-modda. Pora berish
Pora berish, ya’ni davlat organi, davlat ishtirokidagi tashkilot yoki fuqarolarning o’zini o’zi boshqarish organi mansabdor shaxsiga mazkur mansabdor shaxsning o’z xizmat mavqeidan foydalangan holda sodir etishi lozim yoki mumkin bo’lgan muayyan harakatni pora bergan shaxsning manfaatlarini ko’zlab bajarishi yoki bajarmasligi evaziga qonunga xilof ekanligini bila turib bevosita yoki vositachi orqali moddiy qimmatliklar berish yoki uni mulkiy manfaatdor etish, —eng kam oylik ish haqining ellik baravaridan yuz baravarigacha miqdorda jarima yoki ikki yildan besh yilgacha ozodlikni cheklash yoxud besh yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan jazolanadi.
Pora berish:
a) takroran, xavfli retsidivist yoki ilgari ushbu Kodeksning yoki nazarda tutilgan jinoyatlarni sodir etgan shaxs tomonidan;
b) ko’p miqdorda sodir etilgan bo’lsa, — besh yildan o’n yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan jazolanadi.
Pora berish:
a) juda ko’p miqdorda;
b) uyushgan guruh manfaatlarini ko’zlab sodir etilgan bo’lsa, —o’n yildan o’n besh yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan jazolanadi.
Basharti, shaxsga nisbatan pora so’rab tovlamachilik qilingan bo’lsa va ushbu shaxs jinoiy harakatlar sodir etilganidan keyin bu haqda o’ttiz sutka mobaynida o’z ixtiyori bilan arz qilsa, chin ko’ngildan pushaymon bo’lib, jinoyatni ochishda faol yordam bergan bo’lsa, u javobgarlikdan ozod etiladi.
212-modda. Pora olish-berishda vositachilik qilish
Pora olish-berishda vositachilik qilish, ya’ni pora olish yoki berish xususidagi kelishuvga erishishga qaratilgan faoliyat, shuningdek manfaatdor shaxslarning topshirig’i bilan porani bevosita berish, —eng kam oylik ish haqining ellik baravaridan yuz baravarigacha miqdorda jarima yoki ikki yildan besh yilgacha ozodlikni cheklash yoxud besh yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan jazolanadi.
O’sha harakat:
a) takroran, xavfli retsidivist yoki ilgari ushbu Kodeksning yoki nazarda tutilgan jinoyatlarni sodir etgan shaxs tomonidan;
b) ko’p miqdorda pora olish yoki berish vaqtida;
v) bir guruh mansabdor shaxslar tomonidan oldindan til biriktirib pora olayotganligi vositachiga ayon bo’lgan holda sodir etilgan bo’lsa, —besh yildan o’n yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan jazolanadi.
Pora olish-berishda vositachilik qilish:
a) haq evaziga;
b) juda ko’p miqdorda pora olish yoki berish vaqtida;
v) uyushgan guruh manfaatlarini ko’zlab sodir etilgan bo’lsa, —o’n yildan o’n besh yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan jazolanadi.
Basharti, pora olish-berishda vositachilik qilgan shaxs jinoiy harakatlarni sodir etganidan keyin bu haqda o’ttiz sutka mobaynida o’z ixtiyori bilan arz qilsa, chin ko’ngildan pushaymon bo’lib, jinoyatni ochishda faol yordam bergan bo’lsa, javobgarlikdan ozod qilinadi.