Yosh fiziologiyasi va gigiyena


Ingichka ichakda ovqatning xazm bo’lishi



Download 2,09 Mb.
bet28/80
Sana30.12.2021
Hajmi2,09 Mb.
#191175
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   80
Bog'liq
O'UM 2020 yosh fiziologiya va gigiyena (5)

Ingichka ichakda ovqatning xazm bo’lishi. Ingichka ichakning uzunligi katta odamlarda 6- 7 m, diametri 2,5-3 sm. Ingichka ichak 12 barmoqli ichak - 20 sm, och ichak va yon bosh ichakka bo’linadi. Oshqozon qisman parchalangan ovqat bo’lagi 12 barmoqli ichakka tushadi. Bu yerda jigardagi o’t pufakda ishlab chiqilgan o’t suyuqligi va oshqozon osti bezida . ishlab chiqilgan oshqozon ost bezining shirasi yordamida va 12 barmoqli ichak devorlarida ishlab chiqilgan ichak shirasi ta‘sirida ovqat bo’tqasi parchalanadi. Ichak shirasi 99% suv, qolgan qismi organik modda, fermentlardan (eripsin, lipaza, amilaza) va tuzdan iborat bo’ladi. Bir sutkada 1 ,5-2 litr ichak shirasi ishlab chiqariladi. Ichak devori ishqoriy xususiyatga ega. Ichak devorlari juda ko’p so’rg’ichlardan iborat bo’lib, ular qon tomirlariga juda boy bo’ladi. Parchalangan ovqat shular yordamida qonga suriladi. Bolalarda ichakning uzunligi tanasiga nisbatan katta odamnikiga qaraganda uzun. Bola yoshi ortishi bilan ichak shirasini miqdori va fermentlarning kontsertratsiyasi ortib boradi. Oshqozon osti bezi ikki xil vazifani bajaradi. Uning og’irligi chaqaloqlarda - 2,63 g, 12 yoshda uning uzunligi kata odamnikiga teng bo’ladi. Me‘da osti bezining og’irligi 70-80 g. barg shaklida, uning boshi, tanasi, dum qismlari bo’ladi. Me‘da osti bezi bir sutkada 500800 sm3 shira ishlab chiqaradi. Uning 98% suv, qolgan qismi oqsil va tuzdan iborat. Shira tarkibidagi fermentlar, ya‘ni eripsin, peptonlarni aminokislotalargacha, lipaza yog’larni yog’ kislotasi va glitsiringacha parchalaydi.
Jigar. Jigar organizmdagi eng katta bez bo’lib, og’irligi 1,5 kg chap qovurg’alar ostida joylashgan. Jigar quyidagi vazifalarni bajaradi: darvoza venasini h osil qilgan vena qon tomiri ovqatdagi va qondagi zaxarli moddalarni zaxarsizlantiradi; qon deposi xisoblanadi. Bu yerda 10% qon zapasi saqlanadi; o’lgan eritrotsitlar jigarda to’planadi, bolalarda esa eritrotsitlar h osil bo’ladi; Kuper xujayralarida o’t, suyuqligi ishlab chiqariladi; Jigar ortiqcha glyukozani glikogen sifatida zapas saqlab turadi; Jigar tana temperaturasini turg’un saqlashda ishtirok etadi. Jigardan doimiy ravishda ovqatlangandan 20-30 minutdan so’ng o’t ajralib chiqadi va 12 barmokli ichakka quyiladi. Ut yog’larni emulsiyalaydi, suvda yaxshi erishini tezlashtiradi, ovqat xazm qilish kanalini xarakatini yaxshilaydi, ichakdagi mikroblarni o’ldiradi. Bolaning yoshi ortishi bilan jigarniig h ajmi, og’irligi tuzilishi o’zgarib boradi. Yangi tug’ilgan bola jigarning og’irligi 130 g, 2-3 yoshda - 460 g, 6-7 yoshda - 675 g, 8-9 yoshda - 720 G, 12 yoshda - 1130 g, 16 yoshda - 1260 g. Bolalar o’t kislotasining kontsentratsiyasi va miqdori kam bo’ladi.

Xazm kanalining xarakatlari. Odam ovqatlangandan 15 minutdan so’ng ichak muskullari qisqarib, ichak xarakatlana boshlaydi. U uch xil peristaltik, segmentli, mayatniksimon xarakatlanadi. Ichak xarakatlanganda ovqat massasi qorishadi, to’g’ri ichak tomonga xarakatlanadi. Ichakning reflektor yo’lidan qisqarishi ichak devorini ximik va mexanik ta‘sirlanishi tufayli vujudga keladi. Ovqat butkasi bolalarda ingichka ichakda jami 12-30 soat atrofida utadi.




Download 2,09 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   80




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish