Yosh davrlari va pedagogik psixologiya

Bilimlarning shakllanish asoslari. Harakatning yangi ob’ektga to‘g‘ri va muvaffaqiyatli «ko‘chishi» shartlari va vazifalari ko‘p jihatdan bilimga bog‘liq. Ular insonning amaliy va anglash faoliyati uchun muhim bo‘lgan tashqi olamning o‘ziga xos xususiyatini aks ettiradi. Tegishli bilimlarning shakllanishi va o‘zlashtirilishi yangi ob’ekt, vaziyat va masalalarga duch kelgan insonning maqsadga muvofiq va samarali harakat qilishi uchun dastlabki shartdir.

Bilimlar shakllanishida har xil faoliyat turlarining roli turlicha bo‘ladi. Masalan, predmetli faoliyat (manipulyasiyalash va qayta joylashish) narsa va hodisalarning xususiyatlarini «namoyon etish» uchun, perseptiv faoliyat (qabul qilish va kuzatish) – xususiyatlarning inson idroki va tasavvurlarida aks etishi uchun, tafakkur faoliyati (analiz va sintez) – xususiyatlarni taqqoslash va ular orasidan umumiylarini ajratish uchun, nutqiy faoliyat (ifodalash va nomlash) – mazkur umumiy xususiyatlarni predmet-lardan mavhumlashtirib va tur belgilari sifatida umumlashtirib mustahkamlash uchun kerak. Bilim o‘rgatish o‘z ichiga bir necha unsurlarni olishi shundan kelib chiqadi:

1. 
   O‘quvchilarga namoyish etish yoki ularning o‘zlari aniqlashi.
   
2. 
   Kuzatish.
   
3. 
   Taqqoslash, qiyoslash, qarama-qarshi qo‘yish.
   
4. 
   Mavhumlashtirish.
   
5. 
   Umumlashtirish.