"Yosh biolog " To`garagi hujjatlar jildi "Yosh biolog" To`garagi rejasi

Darsning maqsadi: Kuz faslida o`simliklarda bo`ladigan o`zgarishlar haqida o`rganish

Darsning borishi:

Kuz ko`p o`simliklar hosili pishib yetiladigan fasl. Olimlarning hisobiga ko`ra, kuzgi kun bilan tunning tengligi sentabr oyining 23-kuniga to`g’ri keladi. Kuz kelishi bilan kunlar asta-sekin soviy boshlaydi.

Kuz kelganini hamma o`simliklarga qarab ham bilib bo`lmaydi, chunki ba’zi gulli o`simliklar kuz oylarida ham gullayveradi. Masalan: yovvoyi o`simliklardan zubturum, qoqio`t, sachratqi, qo`ypechak; madaniy o`simliklardan atirgul, xrizantema, kartoshkagul va boshqalar havo harorati iliq kelgan kuz oylarida ham gullashda davom etadi.

Kuzda o`simliklarda sodir bo`ladigan muhim biologik o`zgarishlardan biri xazonrezgilikdir. Ba’zi o`simliklarda xazonrezgilik sovuq tushmasdan oldin boshlanadi. Ayrim daraxt va butalarning barglari kuz kelishi bilan , ayrimlarniki esa birinchi sovuqdan keyin to`kila boshlaydi. Masalan, jiyda, zarang, bodom, terak, ataksiya, tikan daraxt va aylantning barglari ancha barvaqt to`kiladi.

Kuz kelishi bilan kunlar qisqarib, quyoshdan yerga keladigan yorug`lik va harorat kamayadi. Yorug`lik va harorat yetishmasligi tufayli hujayrada jiddiy fiziologik jarayonlar sodir bo`ladi. Natijada barglarga yashil rang beruvchi xloroplastlar yemirilib, xromoplaslarga aylanadi, hujayralarda esa rang beruvchi moddalar to`planib, yashil barglar asta-sekin sarg`ish, sarg`ish-qizg`ish, qo`ng`ir-qizg`ish ranglarga kiradi. Kuzda juda ko`p yovvoyi va madaniy o`simliklarning mevasi pishib yetiladi. Lekin bular orasida ituzumga o`xshab mevasining asosiy qismi pishib , uchki qismidagi gullar ochilib turadigan o`simliklar ham ko`p uchraydi.

Kuz kelishi bilan kunlar qisqarib, quyoshdan keladigan yorug`lik va harorat kamayadi. Yorug`lik va harort kamayishi billan hujayralarda jiddiy fiziologik jarayonlar sodir bo`ladi.Natijada barglarda yashil rang beruvchi xloroplastlar yemirilib , xromoplastlarga aylanadi, hujayralarda esa rang beruvchi moddalar to`planib , yashil bargalar asta-sekin sarg`ish .

Uyga vazifa berish: Mavzuni o`rganib kelish.Biologiya faniga oid qiziqarli ma’lumotlar topib kelish
Mavzu: Hujayra va uning organoidlari. To`qima va uning xillari.