"Yosh biolog " To`garagi hujjatlar jildi "Yosh biolog" To`garagi rejasi

Uyga vazifa berish: Mavzuni o`rganib kelish.Biologiya faniga oid qiziqarli ma’lumotlar topib kelish.

Mavzu: Fotosintez. Barglarning nafas olishi va suv bug`latishi

Darsning maqsadi:O`simliklarda organic moddalarning hosil bo`lishi,barglarning nafas olishi va suv bug`latishini o`rganish.

Darsning borishi:O`simliklarning quyosh nuri ta’sirida va xlorofill donachalari ishtirokida anorganik moddalardan organic moddalar hosil bo`lishi va havoga kislorod ajralib chiqish jarayoni fotosintez deyiladi.Fotosintez – yunoncha so`zdan olingan bo`lib, “fotoz” yorug`lik, va “sintez”- qo`shish , birlashtirish degan ma’noni bildiradi. Rus olimi Temiryazyev o`zining “Quyosh, hayot va xlorofill”nomli kitobida fotosintez jarayonini asoslab bergan. O`simliklar suv va unda erigan mineral moddalarni tuproqdan ildiz tukchalari orqali so`rib olishi ma’lum. Barg hujayralarida suv bilan bir vaqtda og`izchalar orqali havodan karbonat angidrid gazi kiradi. Barg eti hujayralaridagi xlorofill donachalari ishtirokida va yorug`lik ta’sirida organic moddalar hosil bo`ladi. Bu jarayonda xlorofill donachalarida karbonat angidrid suv bilan birikadi. Natijada dastlab shakar, so`ngra kraxmal hosil bo`ladi. Xlorofill donachalari ishtirokida hosil bo`lgan organic moddalar suvda eriydi. Ular barg eti hujayralaridan tomirlarning elaksimon naylariga o`tadi ular orqali hamma organlarga –gul, urug`, meva, va ildizlarga tarqaladi.Yashil barglarda fotosintez jarayonida organic moddalar hosil bo`lishi bilan bir qatorda nafas olish jarayoni ham boradi. Bunda ular xuddi hayvonlar singari havodan kislorod yutib, karbonat angidrid gazini ajratib chiqaradi. O`simlik- bu bir butun organizm. Uning hamma tirik hujayralari nafas oladi va o`sib rivojlanadi. O`simliklar hayotidagi muhim jarayonlardan biri suv bug`latishdir.Suv bug`lanishi tufayli ildiz orqali suv va mineral tuzlarning so`rilishi tezlashadi Bu moddalar poya bo`ylab harakat qiladi.Suv bug`latish o`simlik organlarini qizib ketishdan saqlaydi. Suv barglardagi og`izchalar orqali bug`lanib chiqadi. O`simliklar turiga va qayerda o`sishiga qarab tuproqdan oladigan suvni turli darajada bug`latadi. Chunki ayrim cho`l o`simliklarining barglari juda maydalashib ketgan.(saksovulda) yoki shaklini o`zgartirib , tikanga aylangan(kaktuslarda)aylangan.