Yorug’lik hodisalarining elektromagnit tabiati. Elektromagnit to’lqinning superpozitsiyasi (maksimum, minimum shartlari). Turg’UN Elektromagnit to’lqinlar

YORUG’LIK HODISALARINING ELEKTROMAGNIT TABIATI. ELEKTROMAGNIT TO’LQINNING SUPERPOZITSIYASI (MAKSIMUM, MINIMUM SHARTLARI). TURG’UN ELEKTROMAGNIT TO’LQINLAR.Ma’lumki, elektromagnit to’lqin (e.m.t.) vakuumda c tezlik bilan, muhitda esa tezlik bilan tarqaladigan tebranishlardir. Bu e.m. g’alayonning ma’lum bir energiyasi mavjud, bu energiyaning zichligi elektr maydonida Magnit maydonida esa va bilan ifodalanadi. To’lqin monoxromatik bo’lganida , bo’ladi. Demak, to’lqin energiyasi uning amplitudasi kvadratiga proporsional. Energiya bilan amplituda orasidagi bu munosabat har qanday boshqa to’lqin uchun ham, m-n, mexanikada, akustikada qaraladigan elastik to’lqinlar uchun ham ana shundayligicha qolaveradi. Elastik muhitda energiya ko’chishi to’g’risidagi masalani birinchi marta rus olimi N.A.Umov (1874 y.) tekshirdi va har qanday muhitda energiya oqimi to’g’risidagi umumiy teoremani isbot qildi. Energiya oqimining zichligi maxsus vektor (Umov vektori) orqali ifodalanadi. E.m.t. da energiyaning nuqtadan-nuqtaga uzatilishi elektr va magnit kuchlanganliklarining to’lqinlari bir xil fazada bo’lishi bilan bog’liqdir. Bunday to’lqin yuguruvchi to’lqin deyiladi. Yuguruvchi elastik yoki e.m.t. da energiya harakatini energiya oqimi deb ataladigan S vektor yordamida ifodalash mumkin. Bu vektor to’lqinda 1 m² orqali 1 s mobaynida oqib o’tgan energiya miqdorini ko’rsatadi. E.m.t. lar uchun bu vektorni ingliz fizigi Poynting (1884 y.) kiritgan Bu vektor Umov-Poynting vektori deyiladi u ifoda e.m.t. uchun Umov-Poynting vektori ifodasidir Umov-Poynting vektori elektr va magnit vektorlari joylashgan tekislikka perpendikulyar bo’ladi. Umov-Poynting vektorining yo’nalishi to’lqin energiyasining ko’chish yo’nalishini aniqlaydi va ko’p hollarda bu yo’nalishni yorug’lik nurining yo’nalishi deb qabul qilish mumkin. Agar muhitda bir vaqtda bir necha to’lqinlar tarqalayotgan bo’lsa, u holda muhit zarrachalarning natijaviy tebranishi har bir to’lqinning alohida tarqalishiga bog’liq tebranishlarning geometrik yig’indisidan iborat bo’ladi. Shu sababli, to’lqinlar bir-birini qo’zg’atmay, bir-birining ustiga tushadi. Tajribalardan olingan bu tasdiq e.m.t. lar superpozitsiya prinsipi deyiladi. E.m.t. larning natijaviy tebranishi tashkil etuvchi tebranishlarning chastota, amplituda va fazalariga bog’liqdir. Bir yo’nalishga ega bo’lgan to’lqinlar S1 va S2 nuqtaviy manbalardan qo’zg’atilgan bo’lib ularning chastotalari ω1 va ω2 , boshlang’ich fazalari bir xil va nolga teng bo’lsin. Ixtiyoriy M nuqtada hosil bõlgan tebranishlar quyidagi tenglamalarni qanoatlantiradi