Yoruglik difraksiyasi



Download 1,11 Mb.
Pdf ko'rish
Sana16.12.2022
Hajmi1,11 Mb.
#888568
Bog'liq
236YUsUagTrJKaZABrs8S4kwfIquxzraSa8sfvVw (1)



Yoruglik difraksiyasi 


• Yoruglik difraktsiyasi deb ataladigan xodisada yoruglik nurlari 
shaffofmas tusiklardan egilib utib geometrik soya soxasiga kirib 
boradi. difraktsiya suzi lotincha bulib 
“egilib utish” degan ma’noni 
bildiradi. 

Masalan, nuktaviy monoxromatik yoruglik manbaidan 
tarkalayotgan yoruglik nurlarining yuliga shaffofmas jismdan 
yasalgan disk shaklidagi tusik joylashtirilgan bulsin. Geometrik 
optika konunlariga asosan, ekaranda tusikning soyasi - doira 
shaklidagi korongi soxa kuzatilishi lozim. Tajribada, xakikatan, 
shunday manzara kuzatiladi. Lekin tusikdan ekarngacha bulgan 
masofa tusik ulchamlaridan bir necha ming marta katta bulgan xolda 
ekranning tusik karshisidagi soxasidagi korongilik emas, balki 
ketma-ket joylashgan yorug va korongi kontsentrik xalkachalar 
kuzatiladi. Xuddi shunday manzara yoruglik juda kichik tirkishdan 
utganda xam kuzatiladi. 


• Geometrik optika konunlariga zid bulgan yoruglik 
difraktsiyasining moxiyatini kuyidagi tarzda tushuntiriladi. 
Gyugents printsipiga asosan, tulkin frontining xar bir 
nuktasini ikkilamchi tulkinlarning manbalari deb 
xisoblash mumkin. Frenel esa Gyugents printsipini 
takomillashtirib, bu ikilamchi tulkinlarning manbalarini 
kogerent manbalar deb va fazoning ixtiyoriy nuktasidagi 
tebranishi bu nuktaga yetib kelgan ikkilamchi kogernt 
tulkinlar interferentsiyalanishining manzarasi deb karash 
lozim, degan fikrni ilgari surdi. Bu taomillashgan printsip
Gyugents-Frenel printsipi deb yuritiladi. Bu printsip 
yoruglik difraktsiyasiga oid bir kator xodisalarni 
tushuntirib bera olgan. 


Phrenel-Gyugens prinsipi 


• Frenel yorug’lik difraksiyasini tushuntirish 
uchun o’tayotgan to’lqin frontini elementar 
to’lqinlar manbai bo’lgan zonalarga ajratdi 
va ularning biror nuqtadagi ta’sirini ko’rib 
chiqdi. Optikada bu zonalarni Frenel 
zonalari deb ataladi. Frenel shu usul bilan 
yorug’likni to’g’ri chiziq bo’ylab tarqalishini 
ham tushuntirdi. 


Phrenel zonalari 


Phrenel zonalari 


Dumaloq tosiqdan difraksiya 
2
1


k
A
A


Dumaloq teshikdan difraktsiya 
2
2
1
K
A
A
A


бу 
formulada k ning toq sonlarida 
(+) ishora olinadi , k ning juft 
sonlarida (-) ishora olinadi 


Phraungofer difraksiyasi 
(
Фраунгофер дифракцияси) 
bitta tirqishdan difraksiya 



bitta tirqishdan difraksiya 
maksimumlari quyidagi shart bilan 
aniqlanadi 

• asin
j(2k-1)l/2
• bu erda a-tirqishni eni, 
j- 
difraksiya burchagi, 
• k- 0dan boshlangan butun sonlar(k=0,1,2,….) 
l-
tolqin uzunlik 


Difraksion panjaradagi difraksiya 
2
l
(k
=1,2,3….)
d

sin
j
=

2





Rentgen nuri difraksiyasi 


Difraktogramma 


Moddani kristallari 


Kristal 


Kristallar 


Gemoglobin fazoviy strukturasi 


Rentgen nurini olinishi 

Download 1,11 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish