Yoqubjonova nigora abdusamatovnaning



Download 0,7 Mb.
Pdf ko'rish
bet26/61
Sana01.01.2022
Hajmi0,7 Mb.
#280379
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   61
Bog'liq
turkiy tillarda sifat soz turkumi

Hushyor  -  subyektning  tashqi  ta‟sirini  qabul  qilishdagi  har  tomonlama 

doimiy  holda  tayyor  ekanligini  fiodalab  keladi.    Misol:  Gulsumbibining  tovushi 



Gulnorni bir qadar hushyor qildi.  

Ziyrak  -  leksemasi  belgi  darajasining  ko„pligini  faqat  tashqi  ta‟sirni    qabul 

qilishga tayyor ekanligini emas,  balki tasvirni hech qanday signallarsiz qabul qila 

olish va g„amxo„rlik, mehribonlik kabi ma‟no ottenkalarini ham bildirishi mumkin:  

Misol:  Keksalik  toshi,  g‘am  yuki  ostida  qaddi  bukchaygan  bu  ziyrak  chol 



ayollarning ahvol-ruhiyatini sezdi, angladi.   

Sezgir - subyektning tashqi ta‟sirini eng kichik o„zgarishga ham tez reaksiya 

bilan  qarashni  ifodalaydi:  Misol:  Ahmad  Husayn  voqeani  yashirishni  istamadi, 



baribir  uning  sezgir  dadasi  mana  hozir  kelib  butun  sirni  ochishga  uni  majbur 

etadi.   

Yuqorida  ta‟kidlaganimizdek  sezgir  so„zi  barcha  turdagi  predmetlarni  tashqi 

ta‟siriga munosabatini ifodalaydi: Sezgir barometr.  

Tuyg‘un - faqat insonga nisbatan qo„llanadi va unda aqlli, faxmli, ottenkasi 

bor. Misol: Abdusalom degan bitta o‘g‘il ukang bor edi, yum-yumaloq, o‘ta pishiq, 



tuyg‘ungina bola edi.  


30 

 

Ruhiy holat ifodalovchi sifatlar yana shunday holatni ifodalaydiki, unda inson 



organizimida kechadigan ba‟zi bir o„zgarishlar ifodalanadi. Bunday sifatlarga jinni, 

telba, devona so„zlarini misol qilishimiz mumkin bu so„zlar aqldan ozgan ma‟nosi 

bilan  birlashadi.  Misol:  Fojianing  uchinchi  kunlarida  Zaynabning  jinni  bo‘lib 

ochiq kuyi ko‘chada yurgan xabari eshtildi.  

Telba  –  so„zida  belgi  darajasi  bir  oz  yumshaydi  va  unda  ijobiy  munosabat 

ifodalanadi. U betlari yumdalangan, oppoq sochlari yulingan, bu telba xotinni 40 



yillik umr yo‗ldoshiga o‗xshata olmadi.  

 Devona- so„zi esi past, telba, savdoyi ma‟nolarini ifodalaydi. Masalan: Qori 



birdan ikkala qo‘li bilan urdiyu ho‗ngrab o‘zini o‗rmonjonning oyog‗iga tashladi. 

O‗rmonjon darhol uni ushlab ko‗tardi- Qori aka, devona bo ‗ldingizmi? u nima.   

Yuqorida  ko„rib  o„tilgan  misollarni  tahlil  qilingan  holda  quyidagi  xulosaga 

keldik.  Obyektiv  borliqdagi  barcha  insonlar  bir-birlari  bilan  doimo  uzviy  aloqada 

bo„ladi. Bu aloqa esa o„z-o„zidan o„zaro munosabat orqali yuzaga keladi. Ularning 

bir-birlari  bilan  munosabati  ijobiy  yoki  salbiy  ko„rinishda  bo„ladi.  Bu 

munosabatlar  qaysi  ko„rinishda  bo„lsa  inosnlar  ruhiyatiga  xuddi  shunday  ta‟sir 

ko‟rsatadi.    Ruhiy  ifodalovchi  sifatlar  inson  ruhiy  faoliyatini,  psixik  holatini 

ifodalaydi.  Ushbu  sifatlar  insonda  ro„y  bergan  yoqimli  va  yoqimsiz  tuyg„ularni 

ijobiy  va  salbiy  xislatlarni  ifoda  etish  bilan  boshqa  leksik  semantik  guruh  holat 

sifatlaridan ajarlib turadi.  




Download 0,7 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   61




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish