Yoqubjonova nigora abdusamatovnaning


Nisbiy  sifatlar  (Belirtme  sifatlar)



Download 0,7 Mb.
Pdf ko'rish
bet17/61
Sana01.01.2022
Hajmi0,7 Mb.
#280379
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   61
Bog'liq
turkiy tillarda sifat soz turkumi

Nisbiy  sifatlar  (Belirtme  sifatlar),  asosan,  uchga  bo„linadi:    1)  ko‗rsatish 

sifatlari  (işaret  sifatlari,  gösterme  sifatlar);  2)  so‗roq  sifatlari  (soru  sifatlar);  3) 

noaniq sifatlar (belirsiz sifatlar). Turk tilshunosligida nisbiy sifatlarning to„rtinchi 

guruhi  deb  ajratiladigan  sayi  sifatlar  (sonlar)  o„zbek  tilshunosligi    tamoyiliga 

ko„ra alohida so‘z turkumi (son) deb yuritiladi.

22

 



Ko‘rsatish sifatlari (işaret sifatlar  yoki gösterme sifatlar) otlar bilan birga 

kelganda  predmetni  ko„rsatish  yo„li  bilan  aniqlashtiradi  va  unga  makon,  zamon 

yoki  tasavvurda  uzoq-yaqinligiga  ko„ra  bir  joyni  belgilaydi.  Ko„rsatish  sifatlari 

predmetlarning o„rnini koʻrsatadi, ularga ishora etadi: bu ağaç, şu çiftlik, o dağlar, 



bu  yaz,  bu  davramaş  kabi.    Ko„rsatish  sifatlarining  shakli  ko„rsatish  olmoshlari 

bilan  bir  xil:  bu,  şu,  o,  ol,  şol,  uşbu.  Hozirgi  zamon  turk  tilida  qo„llanib 

kelinayotgan  faol  ko„rsatish  sifatlari  bu,  şu,  o  dir.  "O1‖    va  "  şol‖  ko„rsatish 

                                                           

21

.Z.Xudoyberganova, X.Hamidov. Turk tili nazariy grammatikasi. - Toshkent: Tafakkur bo„stoni, 2015. - B.50 



 

22

 Z.Xudoyberganova. Turk tili nazariy grammatikasi. -Toshkent: Tafakkur bo„stoni, 2015.-B.45. 



 


20 

 

sifatlari eskirgan shakllar bo„lib, ular eski turkiy matnlarda uchraydi. Adabiy tilda 



eskirgan  deb  qaraluvchi  ol  şol  <  iş  ol,  iş-bu  <  iş  bu  olmoshlari,  ko„pincha, 

ko„rsatish sifatlari  vazifasida qo„llanadi, ya‟ni hozirgi turk tilidagi ‗o ‘ ko„rsatish 

sifati esa eski „ol‟  dan , „şol‟ ko„rsatish sifati esa eski „uş‟  ko„rsatish ko„makchisi 

bilan    ‗ol  ‘  olmoshining  birikuvidan  tashkil  topgan  „uşol‟  dan  yuzaga  kelgan:  Ol 



mahkemenin hükmüne derler mi adalet?  

  Işbu  ko„rsatish  sifati  turk  tilida  kam  qoilanadi.  Bu  soʻz  ‗bu‘  sifatining 

kuchaytirilgan  shakli    bo„lib,  ‗uş‘  va  ‗bu  dan  yuzaga  kelgan.  Oldin  "uşbu‘, 

keyinchalik  işbu  shakliga  kirgan. Bu  ‗i‘  lashuv  hodisasi    turk tilidagi  ‗uşda‘  ning 

‗işte‘  (o„zbekcha  “mana”)ga  aylanishi  natijasida  ro„y  bergan.  Koʻrsatish  sifatlari 

koʻplik  qoʻshimchasi  olmaydi.    Ular  asl  sifatlar  singari  gapda  kesim  vazifasida 

keladi: Mesele budur. Kitaplar şunlar. Anayol oymuş kabi. 

       O„zbek  tilida  isharet  sifatlari  (bu,  şu,  u  va  öşa)  olmosh  turkumidagi 

so„zlarga to„g„ri keladi. Men shu kitobni o‗qidim.  Ben şu kitabi okudum 


Download 0,7 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   61




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish