Yo’nalishga kirish

2.1 rasm.  Quyosh turkumi. 
Dunyoda  turmoq  uchun  dunyoviy  fan  va  ilm 
lozimdur,  zamona  ilmi  va  fanidan  bebahra  millat 
boshqalarga poymol bo’lur. 

---

Konchilik sohasiga kirish 
 
 
 
66 
 
 
 
Galaktikamizning  ichki  qismidagi  yulduzlar  aylanishining  burchak  tezligi 
deyarli bir xil bo'lib, uning tashqi qismlari esa sekin aylanadi.  
Quyosh sistemasi Galaktika markazi atrofida taxminan 250 km/s tezlik bilan 
200  mln  yilda  to'la  aylanib  chiqadi,  buni  gallaktik  yil  deb  atashadi  Quyosh 
turkumining quyidagi asosiy xususiyatlari bor: 
1. Turkumning markazi Quyosh bo'lib, atrofida sayyoralar aylanadi; 
2.  Quyosh  turkumidagi  materiyalarning  salkam  hammasi  Quyoshda 
joylashgan; 
3. Katta sayyoralarning aylanish orbitasi ellepsdir, asteroidlar cho'ziq elleps 
shaklida aylanadi; 
4.  Sayyoralarning  aylanish  orbitasining  yuzasi  Quyoshni  ekvatoriga  mos 
keladi; 
5. Hamma harakat bir yo'nalishda bo'ladi; 
6.  Sayyoralar  orasidagi  masofa  arifmetik  progressiya  ko'rinishida  ortib 
boradi; 
7.  Sayyoralar  ichki  va  tashqiga  bo'linadi.  Ichki  sayyoralar  tashqisidan 
zichligining kattaligi, hajmining kichikligi, aylanish tezligining va yo'ldoshlarining 
sonini kamligi bilan farq qiladi.   
Spektral analiz yordamida Quyoshning kimyoviy tarkibi aniqlangan va unda 
Mendeleev davriy sistemasining 66 elementi aniqlangan. Ba'zi bir hisoblarga ko'ra 
Quyoshdagi  vodorodning  miqdori  70%  deb  aniqlangan.  Quyoshda  doimiy 
termoyadroviy reaktsiya boradi, ya'ni vodorodni geliyga aylanish reaktsiyasi. 
Yorug’lik tarqatish bo'yicha Quyosh sariq yulduzlar turkumiga kiradi. Hajmi 
bo'yicha  esa  ko'p  marotaba  kichik.  Masalan:  CHayon  yulduzlar  turkumidagi 
Antaress yulduzi Quyoshdan 90 mln marotaba katta. 
Galaktikaning  aylanishiga  ko'ra  uning  massasi  taxminan  aniqlangan,  u 
taxminan 2•10
11
 Quyosh massasiga teng. 
Quyosh energiyasi. Quyosh - Quyosh sistemasining markaziy va eng massiv 
jismidir.  Uning  massasi  Yer  massasidan  330000  marta  katta  va  hamma 

---

Konchilik sohasiga kirish