Yo’nalishga kirish

 
41 
 
 
 
kutubxonalar,  shaxsiy  kitob  to’plamlari  bo’lganligidan  dalolat  beruvchi 
ma'lumotlar o’z aksini topgan. 
 Somoniylar,  Xorazm  shoxlari,  Qoraxoniylar  va  Mug’ullarning  O’rta 
Osiyoga  bostirib  kirgan  davrida  esa  Saljuqiylar  davlatlaridagi  juda  boy  kitob 
xazinalari, Shaxrisabz, Samarqand va Xirotdagi Temur va Temuriylar kutubxonasi, 
Buxorodagi  Shayboniylar  va  Ashtarxoniylar  kutubxonalari,  Qo’qon,  Xiva  va 
Buxoro  xonliklarining  markazlaridagi  kutubxonalar  butun  musulmon  olamida 
shuxrat  qozongan  edi.  1925–1991  yillarda  kutubxonachilik  qurilishi  uchun 
anchagina moddiy mablag’lar sarflandi.  
 Ommabop  va  maxsus  kitoblarning  yangi  tizimi  yaratildi.  Biroq, 
kutubxonachilik  ishini  tashkil  etish  va  uni  boshqarish  umumiy  tarkibining  o’zi 
nuqsonli edi. Kutubxona – bu kitoblar va kishilik jamiyati tarixi majmuasidir, shu 
ma'noda  u  insonparvar  muassasadir.  Kutubxonalarda  insoniyat  erishgan  barcha 
ishlar,  turli  fan  sohalari  bo’yicha  kitoblar  to’plangan.    Jamiyat  tomonidan,  uning 
asosiy  ijtimoiy-maishiy  ehtiyojlarini  qondirish  maqsadida  barpo  etilgan 
kutubxonalar  zulmatga,  nodonlik  va  jaxolatga  qarshi  kurashdir.  U  insoniyat 
borlig’ining  buyuk  xujjatlashgan  guvohi  sifatida  yashamoqda.  Shu  sababdan  o’ta 
zarurat  sezgan  har  bir  kishi  undan  foydalana  olishi  hamda  kutubxonalar  hamma 
uchun ommabop bo’lishi zarur.  
 Kitoblarning  turlari  kutubxonashunoslik  fanining  eng  dolzarb  va  murakkab 
muammolaridan  biridir.  Umumiy  kutubxonachilik  kursida  bu  ma’ruza  asosiy 
o’rinlardan  birini  egallab,  Respublikada  aholiga  kutubxonachilik  xizmati 
ko’rsatishning  butun  mazmuini  belgilab  berdi.    Kutubxona  turlari  -    belgilarning 
umumiyligi  (bir  xilligi)  bo’yicha  kutubxonalarning  ilmiy  tasnifi  bo’lib,  u 
kutubxonalarni  turlari,  tiplari  va  xillari  bo’yicha  taqsimlash  imkonini  beradi. 
 
Kutubxonachilik  taraqqiyotidakutub-xona  tiplari  muammosini  hal  qilishda 
bir necha xil yondashuvlar ilgari surilgan. 
 Jumladan, 1990 yilda O’zbekiston hududida 1219 kitob va brashyura 11187 
ming  nusxada  chop  etilgan  bo’lsa,  1990  yilda  ularning  miqdori  tegishli  ravishda 

---

Konchilik sohasiga kirish