Yo’nalishga kirish

 
94 
 
 
 
joyligacha  hayot  borligini  aytish  qiyin.  Lekin  uchlamchi  davr  ko'mirlari  haqida 
keltirilgan  misol  shuni  ko'rsatadiki,  litosfera  ichida,  extimol,  bir  necha  yuz  metr 
chuqurliklarda ham hayot bo'lishi mumkin. 
Odatda, Yer tarixini ikki katta davrga bo'ladilar: Yer yuzida hali hayot paydo 
bo'lmagan  davr  (azoy)  va  Yer  yuzida  hayot  paydo  bo'lib  tezda  rivojlangan  davr 
(zoy).  Shu  vaqtdan  boshlab  litosfera  o'simlik  va  hayvonlar  hayot  faoliyatining 
mahsuli bo'lgan bir qator mineral va tog’ jinslari bilan boyiy boshlagan. 
Geologik nuqtai nazardan qaraganda  ayrim  organizmlar-ning  roli bir xil emas, 
shuning  uchun  organizmlarning  jins  hosil  qiluvchi  organizmlarga  va  tog’  jinslari 
hosil  bo'lishida  ishtirok  etmaydigan  organizmlarga  ajratish  mumkin.  Tog’  jinslari 
hosil  qiluvchi  organizmlarga  quruqlikda,  havo  va  suvda  yashaydigan  o'simlik 
hamda hayvonlar kiradi.  
Tog’  jinslarini  hosil  qilishida  kattagina  rol  o'ynaydigan  dengiz  o'simliklaridan 
tashqi skeleti kremniyli diatom suv o'tlarini va ko'pincha katta riflar hosil qiluvchi 
bir  xujayrali  va  ko'p  xujayrali  ohakli  suv  o'tlarini  birinchi  galda  ko'rsatib  o'tish 
lozim.  Tog’  jinslarini  hosil  qilishda  dengiz  hayvonlaridan  ohakli  skelet  quruvchi 
foraminiferalar,  kremniyli  skeletga  ega  bo'lgan  radiolyariyalar,  mshankalar, 
marjonlar, chig’anoqlari ikki tabaqali tikan terililar, briaxiopodalar, peletsipodalar 
va shunga o'xshash boshqa ko'p jonivorlar ham katta rol’ o'ynaydi.