Yo’nalishga kirish

 
90 
 
 
 
Yer qobig’ining issiqlik rejimi. 
Yerning  issiqlik  rejimi  uning  ichki  va  tashqi  tuzilishiga  bog’liq.  Shuning 
uchun ham yer qobig’ini isitadigan issiqlik tashqi - quyoshdan keladigan va ichki - 
yer  bag’ridan  ajraladigan  issiqlik  turlariga  ajratiladi.  Yer  bag’ridan  chiqadigan 
issiqlk  asosan  radioaktiv  elementlarning  parchalanishidan  hosil  bo’ladi  va  tog’ 
jinslarini isitadi. Shunga ko’ra issiqlik yerning turli qatlamlarida turlicha bo’ladi. 
Yer  qobig’ining  yuqori  qismi  quyoshdan  keladigan  issiqlik  hisobiga  isiydi.  Yer 
qobigining quyosh nurlarigа perpindekulyar joylashgan 1 sm
2
 maydoni quyoshdan 
bir  minutda  1,94  kkal  issiqlik  oladi.  Bir  yilda  esa  yer  shari  quyoshdan  1021  kkal 
issiqlik oladi. Bu miqdor Quyosh doimiyligi deb ataladi. Yer yuzasi g’adir-budur, 
baland-past,  o’nqir-cho’nqir  ko’rinishda  tuzilganligi  uchun  uni  quyosh  nurlari  bir 
tekisda  isitmaydi.  Shuning  uchun  sutka,  oy,  fasl,  yil  asrlar  bo’yicha 
temperaturaning o’zgarishi hisobga olinadi. Yerning turli joylarida harorat keskin 
o’zgaradi, masalan: Antarktidada -900 bo’lsa, Afrikada +650S. Yer qobigining eng 
yuqori qismi ekvatorda 1 - 2 m, saxrolarda 25 - 35 m gacha quyosh nurlari ta`sirida 
isiydi. Yer yuzasida yoz faslida tog’ jinslarining harorati +800S gacha isiydi va u 
yerning  ichkarisiga  qarab  kamayib  boradi.  Qishda  esa  aksincha  -  harorat  oshib 
boradi. 
Atmosfera. 
Atmosfera havo qobig’i bo'lib, geosferaning eng tashqi qobig’idir. Uning yer 
yuziga yaqin bo'lgan tarkibida 80% ga  yaqin azot, 19% ga Yaqin kislorod va 1% 
ga  yaqin  gazlar  -  karbonat  kislotalar,  suv  bug’i,  argon,  neon,  geliy  va  boshqalar 
bor.  Atmosferaning  quyi  chegarasini  aniqlash  mumkin.  Atmosfera  va 
gidrosferaning  ustki  qismi  ana  shunday  chegaradir.  Atmosferani  3  ta  kontsentrik 
qobiqqa:  traposfera,  stratosfera  va  ionosferaga  bo'lish  mumkin.  Traposfera 
atmosfera massasining 70-75%  tashkil etadi. Uning o'rtacha balandligi 10 km. Har 
yuz  metr    balandllikda  harorat  0,60ga  pasayib  boradi.  Ekvatorda  traposferaning 
eng Yuqori chegarasida harorat – 800C, o'rtacha -550C. 

---

Konchilik sohasiga kirish