|
Harakatlanuvchi tarkib turiga ko’ra avtomobillarda yo‘lovchilarni tashish avtobuslarda va yengil avtomobillarda tashishlarga bo‘linadi.
Vazifasiga ko‘ra: 1) umumfoydalanishdagi; 2) yakka tartibda foydalanishdagi; 3) korxonalarga tegishli transport vositalariga bo‘linadi. Umumfoydalanish transport vositalariga tramvay, trolleybus, avtobus, metropoliten, yengil avtomobil-taksi, ikkinchisiga shaxsiy foydalanuvdagi yengil avtomobillar, mototsikllar, velosiped va mopedlar, uchinchisiga esa korxona va tashkilotlarga qarashli avtobus va yengil avtomobillar kiradi.
Foydalanish xarakteriga ko‘ra: oldindan ma’lum yo‘nalishlarda tashishlarni amalga oshiruvchi va yo‘lovchilar tomonidan belgilangan yo‘nalishlarda harakatlanuvchi (turistik, buyurtmali) hamda yengil avtomobil-taksilarga bo‘linadi.
Тashish turiga ko‘ra shahar ichida, shahar atrofida, mahalliy, shaharlararo, xalqaro va turistik turlariga bo‘linadi.
Shahar ichida ishlovchi avtobuslar ma’lum yo‘nalishlarda yo‘lovchilarni tashishga mo‘ljallangan bo‘ladi.
Shahar atrofi yo‘nalishlarida ishlovchi avtobuslar yo‘lovchilarni shahardan shahar atrofiga tashishga mo‘ljallanadi.
Mahalliy yo‘nalishlardagi tashishlar tumanlar markazlari, jamoa xo‘jaliklari, aholi yashash joylarini birlashtirishga mo‘ljallanadi.
Shaharalararo tashishlarga shahar va posyolka chegarasidan 50 km dan ortiq masofaga tashishlar kiradi.
Хalqaro avtomobil transporti bilan yo‘lovchilarni tashishda davlatlararo chegaralar kesib o‘tiladi.
Yo‘lovchilarni tashish umumfoydalanish transporti bo’yicha quyidagi umumiy xulosalarni keltirish mumkin:
markaziy Osiyo davlatlari orasida O‘zbekiston tashishlarni rivojlantirish imkoniyati eng yuqorilardan hisoblanadi. Bir tomondan ko‘p sonli davlatlar bilan qo‘shni ekanligi hamkorlik aloqalarini rivojlantirish hisobiga, ikkinchi tomondan mavjud zich avtomobil yo‘llari har tomonlama tashishlar hajmi va samaradorligini oshirish imkonini yaratadi;
jamoat transportining, ayniqsa shaharlarda yo‘nalisharda ishlovchi avtomobillarning yonilg‘ini tejab sarflaydigan, ekologikligi va harakat xavfsizligi darajasi yuqori bo‘lgan, boshqarish qulay, kam servis va ta’mirtalab turlarini ishlatish maqsadga muvofiq.
Xulosa
Yo'lovchilarni tashishni tizimning barcha bosqichlari ishini sinxronlashtirish va uni talab bilan muvofiqlashtirishda keyingi bo'limlarni uzluksiz ta'minlash jarayoni sifatida ko'rib chiqish maqsadga muvofiqdir. Bu transportni tashkil etishda juda qattiq tartib-intizomni talab qiladi, bu uning tarkibiy elementlarining aniq xususiyatlarisiz mumkin emas.
Ta'kidlash joizki, tashish jarayonining bosqichlari va ularni tashkil etuvchi elementlari, shuningdek, tashishga bo'lgan talabning xususiyatlari yuqori darajada noaniqlik, ya'ni stokastiklik bilan tavsiflanadi. Yo‘lovchilarni tashish xizmatlari samaradorligi va tizimli barqarorligini oshirish uchun asosiy va yordamchi materiallar, axborot va moliyaviy oqimlarni shakllantirish va boshqarish bilan bog‘liq tashish jarayonining barcha bosqichlarini maksimal darajada muvofiqlashtirish va integratsiyalashuvini ta’minlash kerak. Tashish jarayonining elementlari, yuqorida aytib o'tilganidek, quyidagilardir: to'xtash joyiga yaqinlashish, harakatlanuvchi tarkibni kutish, transport vositasida harakatlanish va tortishish ob'ektiga qarab harakatlanish.
Transport vositalariga yaqinlashish quyidagi hollarda zarur: agar sayohatning boshlang'ich nuqtasi harakat boshlangan joydan uzoqda bo'lsa; sayohatning yakuniy nuqtasi belgilangan joydan uzoqda; harakatlanuvchi tarkibni almashtirishda oldingi harakatlanuvchi tarkibning harakati tugaydigan joy keyingi harakatlanuvchi tarkibning harakati boshlanadigan joydan uzoqda joylashgan. Bunday hollarda yondashuv tashish jarayonining qo'shimcha elementi hisoblanadi. Biroq, agar transport vositalaridan foydalanish biron bir sababga ko'ra qiyin bo'lsa va yo'lovchi sayohatning boshlanish yoki tugash joyini ajratib turadigan masofani eng yaqin transport punktigacha piyoda bosib o'tishga majbur bo'lsa, piyoda harakat safarni almashtirish xarakteriga ega bo'lishi mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
