Yo`ldаshev Asqarali Yakubovich soliqlar va soliqqa tortish

 
3-§. Yagona soliq toiovchiiarining tarkibi va uning obyekti 
Soliqqa tortishning soddalashtirilgan tizimi qonunlarda belgilangan 
mezonlarga binoan rnikrofirmalar va kichik korxonalarga kiradigan yuridik 
shaxslarga tegishli bo`ladi. 
Soliqqa tortishning soddalashtirilgan tizimi uchun faoliyat turi Mak-
roiqtisodiyot va statistika vazirligi belgilagan kod bo`yicha aniqlanadi. 
Mikrofirmalar va kichik korxonalar xodimlari sonini belgilashda, shu-
ningdek, pudrat shartnomasi va fuqarolik-huquqiy tusdagi boshqa shartno-malar 
bo`yicha ishlovchilar ham hisobga olinadi. 
Soliq solishning soddalashtirilgan tizimini qo`Uovchi va nogironlar-ning 
jamoat birlashmalari, «Nuroniy» jamg`armasi va «O'zbekiston Chernobilchilari» 
uyushrnasining mulki bo lgan, ishlovchilar umumiy sonining kamida ellik foizini 
nogironlar, 1941—1945-yillardagi urush va mepnat fronti faxriylari tashkil etgan 
mikrofirmalar va kichik korxonalar yagona soliq toiashdan ozod etiladi. 
Mazkur imtiyoz savdo, vositachilik, ta'minotsotish va tayyorlov fao-liyati 
bilan shug`ullanuvchi korxonalarga joriy etilmaydi. 
Bir necha faoliyat turlarini amalga oshiradigan yagona soliqni to`lovchilar 
faoliyatning har bir turi bo`yicha soliqqa tortish obyektining alohida hisobini 
yuritishi va muayyan faoliyat turining soliq solinadigan obyekti va unga muvofiq 
keladigan yagona soliq stavkasi asosida yagona soliqning hisob-kitobini amalga 
oshirishi kerak. 
Aksiz to`lanadigan mahsulot ishlab chiqarayotgan Mikrofirmalar va kichik 
korxonalar aksiz solig`ini O`zbekiston Respublikasining Soliq kodeksida 
belgilangan tartibda to`laganlari taqdirda soddalashtirilgan soliq solish tizimiga 
o`tishlari mumkin. 
Quyidagilar yagona soliqqa tortish obyektlari (soliq solinadigan oborot) 
hisoblanadi: 
•  savdo (xarid qilish, vositachilik, ulgurji-sotish, ta'minot) korxonalari 
uchun - yalpi daromad; 
•  xarid qiluvchi, ta'minot-sotish korxonalari uchun yalpi tushum. 
Bunda, qurilish, qurilish-montaj, tuzatish-qurilish, ishga tushirish-sozlash, 
loyiha-qidiruv va ilmiy-tadiqot tashkilotlari uchun o`z kuchlari bilan bajarilgan 
 
44

---

ishlar hajmidan kelib chiqib hisoblab chiqarilgan yalpi tushum soliq solish obyekti 
hisoblanadi. 
Yalpi tushum tarkibiga quyidagilar kiradi: 
- tovar (ish, xizmat)larni, mol-mulkni sotishdan olingan tushum sum-masi; 
- sotilgan mol-mulk qiymati va boshqa aktivlar o`zi ishlab chiqargan mahsulot 
(ishlar, xizmatlar)ni erkin almashtiriladigan valutaga eksport qilishdan olingan 
tushum summalari yalpi tushum tarkibiga kiritilmaydi. Mazkur koida savdo-
vositachilik faoliyati bilan shug`ullanayotgan yoxud xomashyo tovarlarni paxta 
tolasi, paxta kalavasi, lint, neft, neft mahsulot-lari, rangli va kqora metallarni erkin 
almashtiriladigan valutaga eksport qilayotgan mikrofirmalar va kichik-
korxonalarga joriy qilinmaydi 
Yalpi daromad tarkibiga quyidagilar kiradi: 
- tovarning xarid qiymati bilan sotish qiymati o`rtasidagi farq; 
- moliyaviy faoliyatdan daromadlar va O`zbekiston Respublikasining Soliq 
kodeksiga muvofiq belgilanadigan boshqa daromadlar.