Yo`ldаshev Asqarali Yakubovich soliqlar va soliqqa tortish

 
4-§. Yagona soliqning stavkalari, soliqni hisoblash muddatlari 
Soliqni joriy etish afzalliklari. Yagona soliq to`lovchilar tomonidan mustaqil 
ravishda soliq solinadigan oborot va tasdiqlangan stavkalar asosida hisoblab 
chiqiladi. 
Yagona soliq bo`yicha hisob-kitoblar davlat soliq xizmati organlariga yil 
choragilik va yillik hisobotlarni topshirish uchun belgilangan muddatlarda taqdim 
etiladi. 
Yagona soliq budjetga yilning har choragida o`sib boruvchi yakun bo`yicha 
hisob-kitobni taqdim etish muddatidan kechiktirmasdan to`lanadi. 
Yagona soliq summasi mahalliy budjetga o`tkaziladi. 
To`lovchilar O`zbekiston Respublikasining amaldagi qonunlariga muvofiq 
javobgar bo`ladilar. 
Yagona soliq to`lovchilari bo`ladi, korxonada ishlovchilar soni chek-langan 
me'yordan oshmagan yuridik shaxslar hisoblanadi. Bunga hamma sohalarda 
faoliyat ko`rsatuvchi har xil mulk shaklidagi korxonalar kiradi. Demak, kichik 
korxona me'yori faqat ishlovchilar sonigagina qaralib, ishlab chiqarilgan mahsulot 
miqdori va daromad olish darajasi e'tiborga 
olinmagan. Shu yerdan ko`rinib turibdiki, davlat ko`p mahsulot ishlab 
chiqaruvchi, ishlar, xizmatlar bajaruvchi kichik korxonalarni har tomonlama 
rag`batlantirishni muljallaydi. Faoliyat turi xilma-xil bo`ladi ham yagona soliq 
to`laydilar. 
Yagona soliq to`lovchi konconalar sotib olingan tovarlar va xomash-yolar 
tarkibida to`langan KKS summasini shu tovarlar va xomashyo tar-kibiga kiritadi 
(konsignatsion tovarlar bo`yicha davr xarajatiga olib boradi). Mahsulot 
yetkazuvchilarga ish va xizmat bilan birga to`langan QQS summasi shu ishlar, 
xizmatlar qiymatiga kiritiladi. 
Yagona soliq to`lovchilar, bordiyu asosiy vostilar va nomoddiy aktivlarini 
ijaraga bersalar, unda shu aktivlar qiymatidan mol-mulk solig`ini umumiy tartibda 
to`laydilar. 
 
45

---

Korxonada ishlovchilar soniga shartnoma bo`yicha ishlovchilar, fuqaro-
huquqiy shartnomalar bo`yicha ishlovchilar hamda yuridik shaxs maqomini 
olmagan filial va vakolatxonalarida ishlovchilar soni ham qo`shiladi. 
Ro`yxatdan o`tgan kundan boshlab, ixchamlashtirilgan soliqqa tortish 
tizimiga o`tishni qaror qilgan yangi korxonalar ro`yxatdan o`tgan joydagi soliq 
inspeksiyasiga yozma ariza beradilar. Bu yerda ixchamlashtirilgan soliqqa o`tishga 
ruxsat olish kerak boimaydi. 
Korxonada ishlovchilar sonidan 50 %ni 1941-1945 yillardagi urush va 
mehnat fronti faxriylari, invalitlar birlashmasi «Nuroniy» va O`zbekiston 
Chernobilchilar assatsiyatsiyasi mulkida bo`lgan nogironlar tashkil etsa yagona 
soliq to`lashdan ozod etiladilar. 
O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2002-yil 13-noyabrdagi 
390-son qaroriga asosan mikrofirmalar va kichik korxonalar tushumi: 
- iste'mol tovarlari ishlab chiqarishdan olinsa soliq stavkasi yigirma besh foiz 
kamaytiriladi; 
- iste'mol tovarlari ishlab chiqarish fizik hajmi o`sish hisobiga olinsa yagona 
soliqdan ozod etiladi. 
Mikrofirmalar va kichik korxonalar, O`zbekiston Respublikasi Vazirlar 
Mahkamasi tomonidan belgilanadigan faoliyatning ayrim turlarini amalga 
oshirganlari taqdirda, soliqning qafiy belgilangan summasini oldindan to`lab 
boradilar.