Yo. Abdullayev, T. Qoraliyev, sh. Toshmurodov, S. Abdullayeva

34-jadval. 

Lizing turlari 

 

№ 

Lizingni 

turkumlash 

belgilari 

Lizing turlari 

I Z O H 

1 2 

3 

4 

 

Moliyaviy 

lizing 

 

 

Bu ijaraga olingan mulkning to‘la 

qiymatini va ijarachi foydasini qoplashni 

nazarda tutadi. Bunda amortizatsiya 

to‘liq bo‘lishi yoki ijara obyekti qoldiq 

bahoda qaytarib berilishi mumkin. Bu 

lizing turi ijara obyektini uzoq muddatli 

kreditlash hisoblanadi.  

 

 

Foydalanish 

muddatiga 

qarab 

 

Tezkor lizing 

 

 

Bu ko‘proq ishlab chiqarish davri 

bilan bog‘liq bo‘lgan lizing bo‘lib, 

obyekti qisqa davrga, ya’ni uning yaroqli 

davrdan kam davrga, qisqaroq vaqtga 

ijaraga beriladi. Bu holda lizing 

obyektining amortizatsiyasi to‘liq amalga 

oshmaydi, ya’ni obyektni yana bir necha 

marta ijaraga berish imkoniyati saqlanib 

qoladi.  

 

 

Ichki lizing 

 

Bu lizing faqat mamlakat 

doirasidagi lizingdir. 

 

 

Bozor 

sektoriga 

bog‘liqligiga 

qarab 

 

Xalqaro lizing 

 

Bu mamlakatlararo lizing 

munosabatlarini tavsiflaydi 

 

Sof lizing  

 

Bunda ijaraga olinayotgan mulk 

bilan bog‘liq bo‘lgan barcha texnik va 

boshqa xizmatlar lizing oluvchining 

zimmasiga yuklatiladi. Bu bilan bog‘liq 

xarajatlar lizing to‘lovlariga qo‘shiladi. 

Bunday munosabatlar ko‘proq moliyaviy 

lizingga xos. 

 

Xizmat qilish 

shakli va 

ko‘lamiga 

qarab 

 

«Ho‘l» lizing 

 

Bunda ijaraga olinayotgan mulk 

bilan bog‘liq bo‘lgan zaruriy texnik 

xizmatlar, uni ta’mirlash, sug‘urtalash va 

boshqa operatsiyalar lizing beruvchi 

zimmasiga yuklatiladi.  

---

 

243

 

Aralash lizing 

 

bu lizing turi ham moliyaviy, ham 

tezkor lizinglar unsurlarini mujassamlash-

tirgan. Shartnoma muddati tugashi bilan 

mulk lizing oluvchi ixtiyoriga o‘tadi.  

 

Lizing 

munosabatla-

rining 

xarakteriga 

qarab 

 

Qaytariluvchi 

lizing 

Bu lizing turidan odatda o‘zining 

uskunalari etmayotgan firmalar 

foydalanishadi. Bunda korxona lizing 

kompaniyasini topadi va unga o‘zining 

mulkini sotadi, kompaniya esa, o‘z 

navbatida mulkni shu korxonaga 

qaytadan lizing shaklida topshiradi. 

Natijada korxona o‘ziga zarur bo‘lgan 

aylanma mablag‘larni sotib olish 

imkoniga ega bo‘ladi. Shartnoma shu 

shart bilan tuziladiki, lizing muddati 

tugashi bilan korxona qaytadan o‘z 

mulkini sotib oladi va unga o‘z egalik 

huquqini tiklaydi. 

 

Moliyalashti-

ruvchilar 

tarkibiga 

qarab 

 

Individual 

lizing 

 

Bunda lizing beruvchi uskunani 

sotib olishda o‘z mablag‘laridan qisman 

to‘lab, asosiy qismini boshqa 

kreditorlardan ssuda olish bilan qoplaydi. 

Bu bir qadar murakkab lizing turi bo‘lib, 

odatda u kapital mablag‘ni ko‘p talab 

qiladigan loyihalarga qo‘llaniladi. 

   

 

Guruhiy lizing

 

Bunda lizing beruvchi bitta shaxs 

yoki firma emas, balki bir guruh 

qatnashuvchilar (aksionerlar) bo‘ladi va 

ular maxsus korporatsiya (masalan, trast 

kompaniyasi va boshq.) tuzishib, unga 

ishonchli vakil tayinlashadi. Barcha 

lizing munosabatlarini bajarishda u 

boshchilik qiladi. 

 

Revolver 

lizing 

 

Bu lizing turi lizing oluvchiga 

uskunalarni dam-badam almashib turish 

zaruriyati tug‘ilgan hollarda qo‘llaniladi. 

Bu hol texnologik jarayonning o‘ziga 

xosligi bilan bog‘liq bo‘ladi. 

 

Yangilanish 

muddatiga 

qarab 

 

Yangilanib 

turiluvchi 

lizing 

 

Ijarachi buyurtmasiga binoan vaqti-

vaqti bilan yangi uskunalar bilan 

almashtirib turish zaruriyati tug‘ilgan 

hollarda qo‘llaniladi. 

 

 

 

Sublizing 

 

 Bu  tadbirkorlik  faoliyatidan maj-

---

 

244

(qo‘shimcha 

lizing) 

buriyatlarning bir turi bo‘lib, lizing 

obyektini boshqa uchinchi lizing oluv-

chiga topshirishni bildiradi. «Lizing 

to‘g‘risida»gi Qonunning 6-moddasida 

shunday yozilgan: 

 «Lizing oluvchi lizing beruvchi oldida 

lizing shartnomasi yuzasidan javobgar 

bo‘lib qolgan holda, lizing shartnomasi 

bo‘yicha olgan lizing obyektini lizing 

beruvchining yozma roziligi bilan 

vaqtinchalik egalik qilish va foydalanish 

uchun uchinchi shaxsga qo‘shimcha 

lizingga topshirishga haqli». 

 Sublizing shartnomasining amal qilish 

muddati lizing shartnomasining amal 

qilish muddatidan ortiq bo‘lishi mumkin 

emas. 

 

 

 

 

 

 

 

Uchinchi 

shaxs 

tomonidan 

foydalanish 

huquqiga 

qarab 

 

Asosiy lizing 

 

 

Bu lizing uchinchi shaxs 

tomonidan lizingdan foydalanish huquqi 

ko‘zlan-magan lizing turidir.