Yo. Abdullayev, T. Qoraliyev, sh. Toshmurodov, S. Abdullayeva

Ijarachining manfaatlari-chi

?  

Ko‘p mamlakatlarda mol-mulkka soliq lizing shartnomalariga 

---

 

260

belgilangan to‘lovlardan ancha yuqori bo‘ladi. Ba’zi paytlarda esa ijara 

usuli hozirgi zamon uskunalaridan foydalanishning yagona imkoniyati 

bo‘lib qoladi, ayniqsa, yangi tashkil qilingan firmalar uchun. Ijarachi 

uchun uskunalar mulk xisoblanmaganligi sababli, firma balansiga 

kiritilmaydi, mol-mulkka soliq to‘lanmaydi va bu sohada buxgalteriya 

hisobi yuritilmaydi. Ijara haqi esa to‘liqligicha ishlab chiqarilayotgan 

mahsulot tannarxiga qo‘shiladi. 

Rivojlangan mamlakatlarda ataylab lizing bo‘yicha soliq yig‘ish-

maydi. Ammo hukumat bugungi kun bilan emas, balki kelgusini o‘ylab 

iqtisodiy siyosat olib boradi. Lizing fan-texnika taraqqiyotiga xizmat 

qiladi. Ertangi kunda ishlab chiqarish bugungi olinmagan soliqlarni to‘la 

qoplaydi, demak u iqtisodiyotni rivojlantirish uchun qo‘shimcha 

imkoniyat yaratib beradi.  

  MDH  respublikalarida  «ijara  korxonalari» degan ibora paydo 

bo‘lgan. Chet ellik mutaxassislar uchun bunday tushuncha mutlaqo 

tushunarsiz. Xalqaro amaliyotda ijara korxonalari degan tushunchaning 

o‘zi yo‘q. Korxonalar ijaraga berilmaydi, uskunalar va binolar berilishi 

mumkin.  

Lizing munosabatlarini O‘zbekiston sharoitida, ayniqsa, qishloq 

xo‘jaligida qo‘llash katta samara beradi. Masalan, AQSh da fermerlar 

foydalanayotgan texnikaning 80 foizi ijaraga olinadi. Axir bir yilda 10-

15 kun ishlatiladigan kombaynni sotib olishdan qanday mantiq topish 

mumkin?  

Yuqorida ta’kidlanganidek, respublika hukumati qaroriga ko‘ra, 

1999-yilning oktabr oyida «O‘zqishloqxo‘jalikmashlizing» hissadorlik 

kompaniyasi tuzildi. Bu kompaniyaning asosiy vazifasi mamlakatimiz 

mashina-traktor parklari va qishloq xo‘jaligi korxonalariga