Yirik masshtablarda planga olish uchun geodezik asos yaratishni loyihalash

Yopiq poligon burchaklarini tenglash
Yopiq poligon yassi kupburchakdan iboratdir. Ma’lumki xar qanday yassi
kupburchak ichki burchaklarining nazariy yig‘indisi quyidagicha ifodalaniladi.
∑𝜷𝒏𝒂𝒛 = 𝟏𝟖𝟎°(𝒏 − 𝟐) = 𝟏𝟖𝟎 ∙ 𝟕 = 𝟐𝟏𝟔𝟎°𝟎𝟎`
Bu Yerda 𝑛 - burchaklar soni.
O‘lchangan burchaklarning amaliy yig‘indisi ∑ 𝜷𝒂𝒎𝒂𝒍 bilan belgilansa
burchak o‘lchash xatosi quyidagicha aniqlanadi.
𝒇𝜷
= ∑𝜷𝒂𝒎𝒂𝒍 −∑𝜷𝒏𝒂𝒛
= ∑𝜷𝒂𝒎𝒂𝒍 − 𝟏𝟖𝟎°(𝒏 − 𝟐) = 𝟏𝟐𝟔𝟎°𝟐. 4′ − 𝟏𝟐𝟔𝟎°𝟎𝟎 = 𝟐. 4`
∑𝜷𝒂𝒎𝒂𝒍 = 𝟖𝟕°𝟏𝟎,𝟐 + 𝟐𝟏𝟔°𝟑𝟕,𝟓` + 𝟗𝟓°𝟑𝟗,5` + 𝟏𝟖𝟎°𝟐𝟕` + 𝟗𝟗°𝟏𝟗,𝟐` + 𝟏𝟓𝟓°𝟏𝟓,𝟓 + 𝟐𝟏𝟔°𝟐𝟑,𝟓` + 𝟗𝟎°𝟓𝟐` + 𝟏𝟏𝟖°𝟑𝟖`=1260°2.4′
Bu Yerda ∑ 𝜷𝒂𝒎𝒂𝒍 −amaliy o‘lchangan burchaklar yig‘indisi, ∑ 𝛽𝑛𝑎𝑧
− nazariy
burchaklar yig‘indisi, 𝒇𝜷
−bog‘lanmaslik xatosi dayiladi.
Bog‘lanmaslik xatosi o‘lchash natijalari buyicha xisoblab topilgan mikdordan
nazariy talab kilinadigan mikdorning ayrilganiga teng.
YUkoridan variant buyicha olingan 9 ta burchakda chekli nazariy xato quyidagicha
ifodalanadi 𝒇𝜷𝒄𝒉𝒆𝒌 = ±𝟏, 𝟓 + √𝒏 = 𝟏, 𝟓 ∙ 𝟏 ∙ 𝟑 = 𝟒, 𝟓
𝒇𝜷𝒄𝒉𝒆𝒌
≤ 𝒇𝒄𝒉𝒆𝒌 , 𝟐, 4≤ 𝟒, 𝟓` .
Xatolik teskari ishora tarkatiladi. Bu ishlarga tenglash deyiladi. Asosiy
poligonni koordinatalari xisoblab vedomostni ishlab chikish, jadvalini ishlab chikishda
o‘lchangan gorizontal burchakni qo‘shib chikiladi.
∑𝜷𝒂 = 𝟖𝟕°𝟏𝟎,𝟐 + 𝟐𝟏𝟔°𝟏𝟕,𝟓` + 𝟗𝟓°𝟑𝟗,5` + 𝟏𝟖𝟎°𝟐𝟕` + 𝟗𝟗°𝟑𝟗,𝟐` + 𝟏𝟓𝟓°𝟏𝟓,𝟓 + 𝟐𝟏𝟔°𝟐𝟑,𝟓` + 𝟗𝟎°𝟓𝟐` + 𝟏𝟏𝟖°𝟑𝟖`
= 𝟏𝟐𝟔𝟎°𝟐,4`
∑𝜷𝑯
= 𝟏𝟖𝟎°(𝒏 − 𝟐) = 𝟏𝟖𝟎 ∙ 𝟕 = 𝟏𝟐𝟔𝟎`𝟎𝟎`
∑ 𝜷𝒂𝒎𝒂𝒍 − ∑ 𝜷𝒏𝒂𝒛𝒂𝒓=1260°2,54′-1260°=00°2,4`
Ruxsat etiladigan xatolik
𝒇𝜷= ±𝟏√𝒏 = 𝟏 ∙ 𝟑 =3

4.4. Koordinatalarni hisoblang.
Koordinatalarni hisoblash uchun dastlabki koordinatalar X = 230.99 va Y = 886,72 ga teng. Koordinatalarni topish uchun dastlabki koordinata tuzatilgan koordinata chegarasiga qarab qo'shiladi yoki ayiriladi.
X _n = X _n-1 ± D x _n-1
Bizning misolimizda koordinatalar quyidagicha hisoblanadi.
X koordinatalarini hisoblang:

1. 
   X ₁ = 330.67
   
2. 
   X ₂ = X ₁ ±Dx ₁ =330,67+23,05=353.72
   
3. 
   X ₃ = X ₂ ±Dx ₂ = 353,72+121,87=475,59
   
4. 
   X ₄ = X ₃ ±Dx ₃ =475,59-65.17=410,42
   
5. 
   X ₅ = X ₄ ±Dx ₄ =410,42-64,67=345.75
   
6. 
   X ₆ = X ₅ ±Dx ₅ =345.75-149.76=195.99
   
7. 
   X ₇ = X ₆ ±Dx ₆ = 195,99-87,35=108,64
   
8. 
   X ₈ = X ₇ ±Dx ₇ = 108,64-79,65=28,99
   
9. 
   X ₉ = X ₈ ±Dx ₈ =28,99+27,73=56,72
   

to'g'ri bajarilganligini tekshirish uchun 9-koordinatadan tekk x _{9 .} qo'shish yoki ayirish paytida boshlang'ich koordinata bo'lishi kerak. Aks holda, hisoblash noto'g'ri bo'ladi va qayta hisoblab chiqiladi.
X ₁ = 56,72+273,95=330,67
Shuning uchun X koordinatalar to'g'ri hisoblangan.
Y koordinatalarini hisoblang:

1. 
   Y ₁ = 854,61
   
2. 
   Y ₂ = Y ₁ ± D x ₁ = 854,61+101.68=956.29
   
3. 
   Y ₂ =Y ₁ ± D x ₁ =956,29+105,79=1062,08
   
4. 
   Y ₂ =Y ₁ ± D x ₁ =1062,08+92,12=1154.20
   
5. 
   Y ₂ = Y ₁ ±Dx ₁ = 1154.20+92,96=1247,16
   
6. 
   Y ₂ = Y ₁ ±Dx ₁ = 1247,16-71,37=1175,79
   
7. 
   Y ₂ = Y ₁ ±Dx ₁ = 1175.79-104,98=1070,81
   
8. 
   Y ₂ = Y ₁ ±Dx ₁ = 1070,81-19.69=1051,12
   
9. 
   Y ₂ = Y ₁ ±Dx ₁ = 1051,12-119,94=931.18
   

Hisoblash to'g'ri bajarilganligini tekshirish uchun 9-koordinatadan foydalaning 9y _{9 .} qo'shish yoki ayirish paytida boshlang'ich koordinata bo'lishi kerak. Aks holda, hisoblash amalga oshiriladi va qayta hisoblab chiqiladi.
Y ₁ = 931,18-76,57=854,61
Shunday qilib, Y koordinatalar to'g'ri hisoblangan.