Yillarda psixologiya masalalari (I. P. Pavlov, oliy nerv faoliyati, Butun Ittifoq kengashi) Javob

101. Professor M.G.Davletshinning psixologiya faniga qo’shgan hissasi
Javob: M.G.Davletshin 1923 yil 11 noyabrda tavallud topgan bo’lib, Toshkentdagi 42-o’rta maktabni tamomlagach, o’z mehnat faliyatini aviatsiya birlashmasida slesar shogirdi, so’ngra o’sha korxonaning kadrlar tayyorlash bo’limida master-instruktorlikdan boshlagan.
U 1953 yil Nizomiy nomidagi Toshkent Davlat pedagogika institutini tamomlagan. Aspiranturani tamomlagandan keyin 1957 yili “V-VII sinf o’quvchilarida texnik qiziqishlarni shakllantirish” mavzusida nomzodlik dissertatsiyasini yoqlagan va 1960 yili psixologiya kafedrasi dotsenti ilmiy unvoniga tasdiqlandi.
M.G.Davletshin Nizomiy nomidagi TDPIda 11 yil (1957-1968) mobaynida o’quv ishlari bo’yicha katta ish olib bordi. 1968 yildan to 2000 yilgacha Nizomiy nomidagi TDPU ning psixologiya kafedrasiga mudirlik qilib keldi. 1971 yili M.G.Davletshin “O’quvchilarning texnik qobiliyati psixologiyasi” mavzusida doktorlik dissertatsiyasini muvaffaqiyatli himoya qildi. Shu avzu ustida tayyorlangan monografiyasida (1971) ko’p yillik tadqiqot natijalari, texnik qobiliyatlari tuzulishi va bunday qobiliyatlarni ta’lim-tarbiya jarayonida shakllantirish shart-sharoitlai batafsil izohlab berilgan. O’sha yilning o’zidayoq unga professorlik ilmiy unvoni berildi.
Professor M.G.Davletshin yosh psixologlar bilan katta ish olib boradi, aspirantlar va doktorantlarga rahbarlik qiladi. Uning rahbarligida 47 kishi psixologiya fanlari bo’yicha nozodlik dissertatsiyasini yoqlagan, psixologiya bo’yicha ikkita doktorlik dissertatsiyasiga ilmiy maslahatchi bo’lgan. M.G.Davletshinning shogirdlari Respublikaning barcha oliy ta’lim muasasalarida ishlamoqdalar.
So’nggi yillarda professor M.G.Davletshinning ilmiy qiziqishlari asosan oliy maktablarda psixologiyani o’qitish samaradorligini oshirish va maktablarda psixologik xizmatni tashkil qilish muammolariga qaratila boshlandi. Olim tomonidan O’zbekiston maktablarida psixologik xizmatni tashil qilishni boshqarishning shakl va strukturasi ishlab chiqildi.
Professor M.G.Davletshin asosiy e’tiborni Sharq mutafak-kirlarining psixologik qarashlarini o’rganish masalalari bilan oliy maktablarda psixologiyani o’qitishda va Respublika psixologlarining ilmiy-tadqiqot ishlarida bu boy merosdan foydalanish masalasiga qaratmoqda.
Professor M.G.Davletshin tomonidan psixologiya fanining turli masalalari bo’yicha 250 dan ziyod ilmiy ish chop etilgan. U ilmiy to’plamlar, Respublikada o’tkazilgan barcha ilmiy anjumanlar materiallarining ma’sul muharriridir.
Professor M.G.Davletshin 1991-1999 yilarda Nizomiy nomidagi Toshkent Davlat pedagogika universiteti qoshidagi psixologiya fanlari bo’yicha nomzodlik ilmiy darajasini beradigan ixtisoslashtirilgan Kengash raisi bo’lgan.
Hozirgi kunda shu kengashning a’zosi. Yosh avlodni tarbiyalash, oliy pedagogik ta’limni rivojlantirish, ilmiy va pedagogik kadrlarni tayyorlash sohasida olib borgan xizmatlari uchun M.G.Davletshin 2 ta “Hurmat belgisi” ordeni, Ikkinchi jahon urushi yillarida ishlaganiga “Mehnatda jasorat ko’rsatilganligi uchun” medali, O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 1994 yil 4 may farmoniga binoan “Shuhrat” medali va boshqa sohalar bo’yicha 5 ta medal, Oliy va o’rta mahsus ta’lim vazirligining “Ishdagi yuksak muvaffaqiyatlari uchun” deb nomlangan alohida belgisi bilan mukofotlangan. 1975 yil pedagogik fanlari rivojlantirish va pedagogik kadrlarni tayyorlashdagi sharafli xizmatlari uchun M.G.Davletshinga “O’zbekiston Respublikasida xizmat ko’rsatgan fan arbobi” faxriy unvoni berilgan.