Yillarda psixologiya masalalari (I. P. Pavlov, oliy nerv faoliyati, Butun Ittifoq kengashi) Javob

183. Tibbiyot sohasida psixologik yordam
Javob: Psixologiya fanida ilmiy tadqiqotlarning integrasiyalashuvi va differensiasiyalash jarayonlari ro’y beradi. Xususan, psixologiyaning jadal rivojlanishi uning,defferentsiatsiyasiga – psixologiya fanlari qator sohalarining, shu jumladan, psixologiyani boshqa fanlar bilan bog’lovchi fanlararo sohalarning yuzaga kelishiga olib keldi. XIX asrning ikkinchi yarmidan boshlab, psixik jarayonlarning asosi bo’lgan fiziologiya mexanizmlarini o’rganuvchi psixofiziologiya shakllandi. XVIII-XIX asrlarda boshlangan hayvonlar psixik faolligini o’rganish bo’yicha tadqiqotlar ekologiya, etologiya va boshqa fanlar bilan uzviy bog’langan zoopsixologiyani yuzaga keltirdi. Psixologiyaning alohida sohasi bo’lib psixogigiyena, psixoterapiya va tibbiyot deontologiyasi masalalarini, patopsixologiya (qabul qilish, xotira, tafakkur va boshqalar kabi psixik jarayonlarning izdan chiqish qonuniyatlarini tadqiq etuvchi), neyropsixologiya (psixik jarayonlarning bosh miya ma’lum tuzilmalari bilan aloqasini o’rganuvchi) va psixokorreksiyani o’rganuvchi tibbiyot psixologiyasi hisoblanadi. Tibbiy psixologiya shifokor faoliyati va bemorning xulq-atvorining psixologik jihatlarini o'rganadi. U kasalliklarning ruhiy ko'rinishlarini, ularning paydo bo'lishida, kechishida, davolashda, shuningdek, inson salomatligini mustahkamlashda psixikaning rolini o'rganadi.Psixologiyaning tibbiyot uchun ahamiyati uzoq vaqt davomida e'tirof etilgan. XVIII asrda Frantsiyada psixiatriya yordamining buyuk islohotchisi Pinel o'zining "Ruhiy kasalliklar haqida traktat"ida psixiatriya shifoxonasini shifokor, ma'mur va psixolog boshqarishi kerakligini yozgan. Bundan tashqari, u tibbiy va psixologik kompetentsiyani bitta odamda eng maqbul birlashtirish deb hisobladi. XVIII asrdan boshlab psixologik bilimlarni tibbiyotda muvaffaqiyatli qo'llash tajribasi kuzatilgan. Psixologlarning tibbiyotdagi ishi birinchi navbatda psixodiagnostika usullarini ishlab chiqish va qo'llash bilan bog'liq. Psixologiya bu borada katta imkoniyatlarga ega. Tibbiy psixolog faoliyatining eng muhim vazifalari bemorning aql-idrokining psixologik xususiyatlarini, hissiy-irodaviy sohasini va shaxsiyatini, shuningdek, kasallikning boshlanishining psixologik sabablarini o'rganishdir. Bemorni tibbiy-psixologik o'rganishning asosiy usullari klinik suhbat va bemorlarni eksperimental psixologik o'rganish bo'lib hisoblanadi.
Psixologiya bunday ma'lumotlarni olishning juda ko'p samarali usullarini ishlab chiqqanligi sababli, professional psixolog tibbiyotda anamnezni (tibbiy tarixni) tuzishda, tibbiy-psixologik tekshiruv o'tkazishda, shuningdek tibbiy-psixologik maslahat olishda foydalidir.
Davolash jarayonida tibbiy psixologning muhim roli shundaki, u inson kasalligining psixologik sabablari va ko'rinishlarini yaxshiroq tushunishga hissa qo'shadi. Ko'pgina ruhiy kasalliklar psixologik sabablarga ega: nizo va konfliktlar, ruhiy travma, ishonish va o'z-o'zini ishontirish, ildiz otgan patogen reaktsiyalar va sharoitlar. Insonning bunday kasalliklari psixogen deb ataladi. Ular orasida nevrozlar eng keng tarqalgan - insonning psixikani shikastlovchi omillarga munosabati sifatida paydo bo'ladigan asab tizimining funktsional buzilishlari. Bunday bemorlar bilan ishlashda psixologlarning roli ayniqsa muhimdir.