Yillarda psixologiya masalalari (I. P. Pavlov, oliy nerv faoliyati, Butun Ittifoq kengashi) Javob

198. Zigmund Freydning ilmiy faoliyati
Javob: 1881-yili Freyd universitetni tugatib, Miya anatomiyasi institutida ishlay boshladi hamda katta yoshdagi odam va homila miyasining qiyosiy tadqiqotlari bilan shug’ullandi. Oradan ko’p o’tmay u o’z ishini tashlab, nevropatolog sifatida faoliyat ko’rsata boshladi, bunga ilmiy faoliyatning unchalik taqdirlanmasligi va antisemit kayfiyat xizmat pog’onasidan ko’tarilishga imkon bermasligi sabab bo’ldi. 1885 yil Freydning taqdirida burilish yili bo’ldi. U Parijga borish va o’sha davrning eng mashhur nevrologlaridan bo’lgan Jan Sharkoning qo’lida to’rt oy shogird-tadqiqotchi bo’lib ishlashga imkon beradigan tadqiqotchilik stipendiyasini olishga muvaffaq bo’ldi. Sharko ko’plab turli-tuman somatik muammolarda namoyon bo’ladigan psixik buzilish - isteriyalarning sabablarini va davolash usullarini o’rganar edi. Parijda Freyd nevropatologiya bilan chuqur shug'ullangan. U isteriya va jinsiy muammolar o'rtasida ma'lum aloqalar mavjudligini isbotlay oldi. Gipnozni qo'llagan nevropatolog Gippolit Bernxaym ham Zigmundning dunyoqarashiga jiddiy ta'sir ko'rsatdi. Biroz vaqt o'tgach, Zigmund asta-sekin gipnozning nomukammalligini tushuna boshladi. Amalda, uning samaradorligi ko'rinadigan darajada yuqori emasligi ma'lum bo'ldi.
Bir qator hollarda gipnoz bilan davolash nafaqat natija bermadi, balki bemorga ham zarar etkazdi. Shu sababli Zigmund davolashning yangi samarali usullarini izlay boshladi. Bir kuni u tasodifan Lyudvig Bern ishining qo'liga tushib qoldi va u yerda quyidagi iborani o'qidi: "O'zingiz haqingizda o'ylagan hamma narsani yozing ... va 3 kundan keyin sizda qancha g'oyalar yashiringaniga hayron qolasiz."
Freyd uchun bu fikr haqiqiy sensatsiyaga aylandi. U davolanishda bemorlar bilan suhbatdan foydalanishni boshladi, ularga gapirish va ongini o'zgartirish imkonini berdi. Bu usul "Erkin birlashma usuli" nomi bilan mashhur bo'ldi.
Isteriyadan aziyat chekadigan bemorlarda barmoqlarning ishlamay qolishi, ko’rlik, karlik kabi simptomlar kuzatiladi. Sharko gipnotik holatda ta’sir ko’rsatishdan foydalanib, bu simptomlarni kuchaytirishi yoki bartaraf qilishi mumkin edi.
Birmuncha kechroq Freyd terapevtik usul sifatida gipnozni rad qilgan bo’lsa ham, Sharkoning ma’ruzalari va klinik tajribalari unga juda kuchli ta’sir ko’rsatdi. Parijning mashhur Salpetriyer shifoxonasidagi qisqa muddatli amaliyotdan so’ng Freyd nevrologdan psixopatologga aylandi. 80-yillarda Freyd Venaning eng taniqli vrachlaridan biri Iozef Breyer bilan hamkorlik qila boshladi. Bu davrga kelib Breyer isterik kasalliklarni bemorlarning o’z kasallik simptomlari haqidagi erkin hikoyalari usulini qo’llab davolash sohasida sezilarli muvaffaqiyatga erishgan edi.