Yil va davrlarni aniqlash Reja



Download 55,23 Kb.
bet6/7
Sana17.06.2023
Hajmi55,23 Kb.
#952116
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
Yil va davrlarni aniqlash usullari Tarixiy manbalarni tadqiq etishda

Arab davriyligi. Oy kalendarida har bir oyning birinchi
kuni oy boshiga, yaʼni yangi Oyning koʻrinish paytiga toʻgʻri kelishi
kerak. Buning natijasida sinodik oyning oʻrtacha uzunligi 29,53059
kunni (aniqrogʻi, 29,53058812 kundan) tashkil qiladi. Ammo kalendarda oylar faqat butun sonli kunlardan tashkil topadi, yaʼni
29 yoki 30 kundan iborat boʻladi. Oy kalendaridagi hamma yillar 354
kundan iborat, deb qabul qilinsa, har yili 0,3671 kunga teng xatoga
yoʻl qoʻyiladi1. Shuning uchun bunday kalendarda, yaʼni, Oy 10 yil
oʻtgandan keyin 4 kun oldin koʻrina boshlaydi (oxirgi oyning
boshlanishidan)2. Shu sababli har uch yildan soʻng 354 kun oʻrniga 355
kunlik kabisa yili kiritiladi. Shunday qilib, bu yerda koʻrinayotgan
masala kabisa yillar tizimini aniqlashdan iborat. Oʻttiz yil ichida
necha kabisa yili borligini aniqlash uchun 354.3671*30 10631.013 ni
olamiz. Lekin 354*30 10620 . Shunday ekan, 30 yil ichida 11 kabisa
yili boʻlar ekan, chunki 354*19 355*1110631 (xato:0.013 kun). Agar bir
yil 354 kundan iborat deyilsa, xato 0,367 kunga toʻgʻri keladi, 355
kun deb hisoblansa, xato 0,633 kunga teng boʻladi. Shunday qilib,
birinchi holda Oy boshi birinchi yil boshidagiga qaraganda 0,367 kun
oldinga suriladi, ikkinchi holda esa 0,633 kun orqaga siljiydi.
Buni eʼtiborga olib (shuningdek, davriylik boshida xato nolga teng
deb qabul qilinib), 30 yillik davriylikdagi kabisa yillarining
oʻrnini Mirzo Ulugʻbek aniqlab chiqadi. Bular: 2, 5 7, 10, 13, 15, 18,
21, 24, 26, 29 yillar. Qabul qilingan kabisalar sistemasida 15 yil
oxirida xato 0,495 kunga yetadi2. Agar bu kasrni nol deb olinsa,
davriylikning oʻn beshinchi yili, albatta, oddiy boʻladi, bir deb
olinsa, Mirzo Ulugʻbekning yozishicha, oʻn oltinchi yili kabisa yili
boʻladi. Tekshirilayotgan tizimda davrning aniqligi katta: davriylik
oxiriga kelib, Oy boshi faqat 0,01 kunga siljiydi. 100 davriylikda,
yaʼni 3000-yil oxiriga kelib, xato faqat bir kunga yetadi,xolos.

Download 55,23 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish