Yil O’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo’jaligi vazirligi samarqand qishloq xo’jaligi instituti

Malyus qonunini tekshirish
Kerakli asbob va materiallar: Fotoelement FEU-2, analizator, polyarizator yorug’lik manbai yoki LG -76 lazur qurilmasi, sezgir galvanometr.
Qutblangan nurdan analizator yordamida tekshirishni Malyus qonuni yordamida amalga oshirish mumkin. Polyarizator ( ) qutblab bergan yorug’likni tekshirish uchun analizator (A) qutiblagichdan keyin joylashririladi. Agar qutiblagich ( ) va analizator (A) palastikalarning optik o’qlari 90⁰ dan farq qiluvchi biror-bir burchak tashkil qilsa, u holda qutiblangan yorug’laik (A) plastinka orqali o’tadi.

6-rasm.

Plastinka ( ) orqali o’tgan yorug’lik tebranishlarni E_n amplitudasi bu plastinkaga tushuvchi yorug’lik tebranishlarning E₀ amplitudasidan kichik bo’ladi, ya’ni E₁ analizatordan o’tmaydi. E_ntashkil etuvchisi A plastinkadan o’tadi.

7-rasm.


(2)
Yorug’lik intensivligi tebranish amplitudasining kvadratiga I~E² proporsional, u holda yoki (3)
(3) ifoda Malyus qonuni ifodalaydi. Bunda analizator (A) va qutublagich (P) plastinkalar orasidagi burchak, I₀-plastinka A ga tushayotgan, I - bu plastinka orqali o’tgan qutblangan yorug’likning intensivligi.
Analizatordan o’tgan qutblangan yorug’likning intensivligi polyarizator va analizator tekisliklari orasidagi burchak kosinusining kvadratiga proporsional. Malyus qonunida bo’lganda o’tgan yorug’lik maksimal, =90⁰ da esa analizatordan yorug’lik o’tmasligi kelib chiqadi (I=0).
Malyus qonunini tekshirish quyidagi qurilmada olib boriladi.



8-rasm.

Bunda S - tabiiy yorug’lik manbai, P–qutblagich, A–analizator. Analizator 00¹, o’q atrofida aylanishi mumkin. Analizatorni aylantirish bilan galvanometrga ulangan ФЭУ-2 fotoelementga tushayotgan yorug’lik intensivligini o’zgartirishimiz mumkin. Fotoelement anod va katodi oralig’iga o’zgarmas potensiallar ayirmasi qo’yilgan bo’ladi. Chizmada vektorning tebranish tekisligi PP yo’nalishda, analizator uchun tebranish tekisligining yo’nalishi AA yo’nalishda tasvirlanadi.

Yorug’lik intensivligining o’zgarishi bilan galvanometr ko’rsatayotgan tok ham o’zgarib boradi (I=f( )). Demak, tok burchak funksiyasi bo’ladi. Bu laboratoriya ishidan maqsad I tokning burchakka bog’likligini o’rganib, Malyus qonunini tekshirishdir.