Yil o’quv yili 9-sinf imtihon javoblari Bakteriyalar va ko‘k-yashil suv o‘tlarning tuzilishi, ahamiyati va xilma-xilligi haqida ma’lumot bering?

3. Makkajo‘xorining so‘tasi 20 va 8 sm uzunlikda bo‘lgan ikkita navi chatishtirilgan. Agar har bir 
dominant gen so‘taning 5 sm, retsessiv gen 2 sm uzunligini namoyon etsa, u holda: a) F
1
 da so‘taning 
uzunligi qancha bo‘ladi? b) 3 ta dominant genli formalar F
2
dagi 960 ta o‘simlikdan necha qismini 
tashkil etadi? 
Yechilishi
A – 5 sm
a – 2 sm
F
2
fenotip
 
20 sm 8 sm
P 
genotip
♀ A
1
A
1
A
2
A
2
× ♂ a
1
a
1
a
2
a
2
gameta
A
1
A
2
a
1
a
2
14 sm
F
1
A
1
a
1
A
2
a
2
14 sm 14 sm
♀ A
1
a
1
A
2
a
2
× ♂ A
1
a
1
A
2
a
2
a) F
1
da so‘taning uzunligi 14 sm.
b) 3 ta dominant genli formalar F
2
da:
16 —— 4
960 —— x 
𝑥
=4 ×96016=240 
𝑡𝑎
5-BILET 
1. Hayotning hujayrasiz shakllari haqida nimalarni bilasiz? 
Hayotning hujayrasiz shakllariga viruslar misol bo‘ladi. 1892-yilda rus olimi D.I.Ivanovskiy tamaki 
o‘simligida uchraydigan tamaki mozaikasi deb ataluvchi kasallik qo‘zg‘atuvchisining o‘ziga xos 
xususiyatlarini aniqladi. Ushbu kasallik qo‘zg‘atuvchi viruslar bakteriyali filtrdan o‘ta olish xususiyatiga 
ega. Natijada sog‘lom tamaki o‘simligini filtrdan o‘tgan suyuqlik bilan zararlash mumkin. Oradan bir necha 
yil o‘tgach F.Leffler va P.Froshlar uy hayvonlarida uchraydigan oqsil kasalligini qo‘zg‘atuvchilar ham 
bakteriyali filtrdan o‘tib ketar ekan, degan xulosaga keldilar. 1917- yil kanadalik bakteriolog F.de Erell 
bakteriyalarni zararlovchi bakteriofag-virusni kashf etdi. Shunday qilib, o‘simlik, hayvon va 
mikroorganizmlarda viruslar kashf etildi. Ushbu kashfiyotlar hayotning hujayrasiz shakllari, ya'ni yangi fan 
sohasi — virusologiya (viruslarni o‘rganuvchi) fanini vujudga kel ishiga sabab bo‘ldi. Viruslar inson 
hayotiga katta xavf soladi. Ular bir necha yuqumli kasalliklar (gripp, quturish, sariq kasalligi, ensefalit, 
qizilcha va boshqalar)ning qo‘zg‘atuvchilari hisoblanadi. Viruslar faqat hujayralarda yashaydi. Ular hujayra 
ichi parazitlaridir. Viruslar hujayradan tashqarida erkin va faol holatda uchramaydi, ko‘payish xususiyatiga 
ham ega emas.