Yil may oyida malaka oshirish bo'yicha Buvayda tumani Мaktabgacha ta’lim bo’limi tasarrufidagi

Maktabgacha yoshdagi bolalarni vatanparvarlik bilan tarbiyalashda makatabgacha talim tashkilitining o'rni va roli
Vatanparvarlikni tarbiyalash. Vatanparvarlik ijtimoiy, tar- ixiy va axloqiy his-tuyg'ular sifatida odamning ijtimoiy taraq- qiyoti davomida paydo bo'ladi. Ibtidoiy jamoa tuzumida vatan­parvarlik faqat o‘z urug'doshlariga, ona yeriga, urf-odatlari- ga bog'liq his bo'lgan bo'lsa, sinflar paydo bo'lishi bilan vatan­parvarlik g'oyalari chuqurlashib, ijtimoiy hayotning tobora ko'proq sohalariga chuqurroq kirib bordi. Davrlar o'tishi bilan bu tuyg'u buyuk qudratga aylandi.
Vatanga muhabbatni tarbiyalash. Vatanga muhabbat - eng chuqur ijtimoiy hislardan biridir. Bizning davlatimizda Vatanga muhabbat hissi baynalminalchilik hissi bilan uyg'unlashib ket- gan. Vatanga muhabbat hissi maktabgacha yoshdagi bolalarda kattalar tomonidan bolalarning ruhiy taraqqiyotini va ular ta- fakkurining aniq va obrazliligini e’tiborga olgan holda ma’lum izchillik bilan tarbiyalanib boriladi. Shuning uchun bu yosh­dagi bolalarda vatanga muhabbat hissi ularga yaqin va tanish bo'lgan aniq faktlar, yorqin misollar orqali tarbiyalab boriladi.
Baynalminal tarbiya. Bizning respublikamiz o'z mohiyati bi-
Ian baynalminaldir. Shuning uchun maktabgacha yoshdagi bo- lalarda baynalminalchilik, xalqlar do'stligi hislarini tarbiyalab borish muhim ahamiyatga egadir.
Maktabgacha yoshdagi bolalarni baynalminalchilik ruhida tarbiyalash asosida boshqa millat va xalqlarga ijobiy munosa- bat, turli xalqlar hayotiga qiziqish hissini paydo qilish maqsa- di yotadi. Bunday his-tuyg'ularni rivojlantirish asosan taqlid qilish orqali mukammallashib boradi. Maktabgacha yoshdagi bolalarga baynalminalchilik his-tuyg'ulari asosini shakllanti- rishda qardosh jumhuriyatlarda yashaydigan har bir millat va- killari bilan uchrashuvlar o'tkazish; maxsus mashg'ulotlarda ularning urf-odatlari, madaniyati, san'ati, tabiati to'g'risidagi adabiyotlarni o'qib berish, suhbat o'tkazish, rasmlar ko'rsatish, filmlar namoyish etish, millat bolalari hayoti to'g'risidagi hikoyalarni o'qib berish foydali bo'ladi.
Anton Semenovich Makarenko - (1888-1939}. Taniqli pe- dagog va yozuvchi bo'lib o'z Vatani va chet ellarda o'zining pe- dagogik asarlari bilan mashhur bo'lgan. U 1920-yilda "Bolalar koloniyasi” ni tuzdi. Unda voyaga yetmagan va tartibbuzar bo­lalar tarbiya qilindi. 1927-yilga kelib, F.E.Dzerjinskiy nomli bo­lalar kolonnasi tashkil etdi. U Maktabgacha ta’lim yoshidagi bolalarni tarbiyalash (o'yin, mehnat va boshqa faoliyatlarda} usullarini ko'rsatib bergan. U ta'limda "Metodika organizatsi- ya vospitatelnogo protsessa”, "Stil rabot s kollektivom", "Stil vospitaniya”, "Obshie usloviya semeynogo vospitaniya” nom­li risolalari yaratilgan. Olim oilada bola tarbiyasi masalalari bo'yicha ham tadqiqotlar olib borgan.
O'tgan asrning 40-60 yillariga kelib, Maktabgacha ta'lim so­hasi jadallik bilan rivojlandi. Maktabgacha ta’lim muassasala- riga bo'lgan talab ortishi munosabati bilan turli (kecha-kun- duz) yo'nalishdagi sanatoriya, bolalar internatlari tashkil etil- di. Maktabgacha ta’lim sohasini rivojlantirishda 1943-yilda Pedagogika fanlari Akademiyasida Maktabgacha ta’lim sekto- rining tashkil etilishi katta voqea bo'ldi. Bu yillarda bolalar- ning aqliy tarbiyasi muammolari, elementar matematika na- zariyasi va metodikasi bo'yicha tadqiqot olib borgan pedagog A.M.Musina "Maktabgacha pedagogikaning didaktik materi- allari” asosini ilmiy jihatdan ishlab chiqqan B.I.Xachapuridze, maktabgacha yoshdagi bolalar tasviriy faoliyati bo'yicha tad- qiqotlar olib borgan Y.A.Flerina, bolalar bog'chasida ta'lim-na- zariyasini (o'qitish) ishlab chiqqan pedagog olima A.P.Usova kabi pedagog-olimlar tomonidan olib borilgan ilmiy izlanishlar Maktabgacha ta'lim sohasi rivojiga katta ta'sir ko'rsatdi.
Yefim Aronovich Arkin (1873-1948) - pedagogika fanlari doktori, shifokor va pedagog olim. U bolalar jismoniy tarbiya­si, bolalar gigiyenasi sohasida ilmiy asarlarni yaratdi. Uning asarlari: "Doshkolniy vozrast" (Maktabgacha yosh)(1948), "Ota-onalar uchun qo'llanma va ta’lim” U turli yosh davrning jismoniy va psixik rivojlanishi qonuniyatlarini ishlab chiqqan olimdir.
Yevgeniya Aleksandrovna Flerina (1888-1952) - taniqli oli­ma, pedagogika fanlari doktori, professor, Pedagogika Fan- lar Akademiyasi muxbir a’zosi. U ijtimoiy Maktabgacha ta'lim tashkil etilishi, ilmiy-tadqiqot ishlarini olib borishga yetak- chilik qilgan. U maktabgacha yoshdagi bolalarni tasviriy este- tik jihatdan rivojlantirish muammolari ustida ish olib borgan. Uning rahbarligida "Maktabgacha pedagogika” darsligi yaratil- gan.
Shuningdek, u maktabgacha yoshdagi bolalar nutqi- ni o'stirish metodikasi ustida tadqiqotlar olib borgan. U "Es- teticheskoe vospitanie doshkolnika” va bir qancha qo'llanmalar muallifidir.
Aleksandra Platonova Usova (1898-1965) - maktabgacha pedagogika sohasida ko'zga ko'ringan olima, Pedagogika Fan­lari Akdemiyasi muxbir a’zosi. U 1930-1941-yillar mobayni- da A.I.Gertsen nomli Leningrad Davlat Pedagogika institutin- ing Maktabgacha ta'lim kafedrasini, 1945-1960 yillar Mak- tabgacha ta'lim sektori va didaktika sektorini boshqargan. U maktabgacha yosh davrining o'yin, ta’lim, sensor tarbiya, ped- agogik jarayonlarni tashkil etish muammolari ustida ilmiy tadqiqotlar olib borgan. Uning rahbarligida bolalar bog'chasi programmasi barcha metodikalar bo'yicha qo'llanmalar yara- tildi. U tomonidan: "Obuchenie v detskom sadu” (M-1970 g), “Sensornoe vospitanie doshkolnikov” (M 1963 g), "Russkoe narodnoe tvorchestvo v detskom sadu” (M-1972 g} kabi man- balar yaratilgan.
Nina Pavlovna Sakulina [1900-1976) - pedagogika fanlari doktori, tasviriy faoliyat bo'yicha ilmiy izlanishlar olib borgan pedagog. U san’at institutidagi maktabgacha sektori bo'limini boshqargan. A.P.Usova, A.V.Zaporojes kabi olimlar bilan birga- likda maktabgacha yoshda sensor tarbiya tizimini ishlab chi- qishda qatnashgan. U tomonidan: "Risovanie v doshkolnom detstve” [1965 g) asari K.D.Ushinskiy mukofotiga sazovor bo'lgan. U asosiy diqqatini Maktabgacha ta'lim ishlariga, tarbi- yachi, metodist, o'qituvchilarga metodik yordam berishga qa- ratdi.
Oradan yillar o'tdi, ko'p narsalar hozirgi davr qarashlari- ga mos ravishda qaytadan ko'rib chiqilmoqda, yangilanmoqda. Rivojlanishning yangi bosqichida, globalizatsiya va axborot oq- imini hisobga olgan holda F.Frebelning pedagogik yondashuv- lari hamon maktabgacha ta'lim tizimida qo'llanilmoqda. Yuqorida sanab o'tilgan usullar, zamonaviy yondashuvlarga mos holda uslubiy qayta ishiangani holda maktabgacha ta’lim muassasalarida qo'llanilmoqda.
Endi esa xayolan o'tmish va maktabgacha ta’limning zamo­naviy yondashuvlari o'rtasida ko'prikyasaymiz.
Hozirgi bosqichda, maktabgacha yoshdagi bolalarni turli vaziyatlarda harakatlana olishga, kutilmagan muammolarni hal qilishga, nafaqat an’anaviy, balki noan'anaviy ijodiy yechim- lar topa bilishga va ularni hayotga joriy etishga o'rgatish ke- rak. Buning yordamida bolalar yangi sharoitlarga moslashish va maktabga tayyorlanish, hayotda yutuqqa erishish imkoni- yatiga ega bo'ladi.
Ta'limning tahlili shuni ta'kidlash imkonini beradiki, zamonaviy ta’lim kompetentlilik yondashuviga asoslanadi. Q'zbekistonning maktabgacha ta’lim muassasalarida o'quv- ta’lim ishlari «O'zbekiston Respublikasining ilk va maktab­gacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga qo'yiladigan Davlat ta- lablari» va “Ilk qadam” maktabgacha ta'lim muassasasining Davlat o'quv dasturi» asosida olib borilmoqda.
"Ilk qadam" MTMsining Davlat o'quv dasturiga muvofiq turli yosh guruhlarida quyidagi rivojlantiruvchi markazlarida ish olib borilishi belgilangan: «Til va nutq», «Ilm-fan va tabi- at», «Qurish-yasash, konstruksiyalash va matematika», «San'at markazi», «Syujetli-rolli o'yinlar va sahnalashtirish». Guruh bolalari o'z istagiga binoan xohlagan mazkur markazlardan birini tanlab, faoliyat olib borishi mumkin.
Taqqoslash asosida, maktabgacha ta'limning tarixi bilan hozirgi holati o'rtasida qiziq bir o'xshashlikni qayd etamiz. E'tibor qiling, aynan F.Frebelning "bolalar bog'chasi"da ta’limga nisbatan yuqorida tilga olingan yondashuvlarga asos solingan. Xususan, bu jihat bolalar bog’chasida bolalar faoliyatini tash- killashtirishda namoyon bo'ladi. Bunda, masalan, xonaning bir burchagida bolalar guruhi yog'och kublardan minora yasay- di, boshqa burchagida esa - ikkinchi guruh barmoqlari bilan chizish orqali katta rasmni chizadi. Bunday faoliyat davomi- da ular quyidagi turdagi masalalarni hal qiladi: "Qanday qilib qursak, minora yiqilmaydi? Minoraga nima bo'ladi - yiqila- dimi yoki turib qoladimi? Yana qanday ranglar qo'shish mum- kin? Qanday geometrik shakllarni qo'shish mumkin?” va h.z. Hozirgi bosqichda bularning barchasi jiddiy ravishda boyitil- gan va takomillashtirilgan. Ularga mavzuli tamoyil asos qilib olingan. Butun o'quv yili davomida mavzu belgilangan va har bir oy uchun mavzuning nomi ko'zda tutilgan. Har bir oyning nomi o'z nomiga ega mavzuli to'rtta haftaga bo'lingan va h.z.
Shunday qilib, bolaning faoliyatida uning xatti-harakat- lari rivojlanishining asosi hisoblanadi. Masalan, kubiklardan, geometrik shakllardan uy quradimi, ertak, hikoya to'qiydimi va h.z. Muhimi, u izlanishda bo'ladi, o'ylaydi, individual ravish- da va hamkorlikda qarorlar qabul qiladi. Bu esa bolaga o'zining ijodiy faolligmi namoyish etishi uchun keng imkoniyatlar yaratadi.
O'qituvchilar kelajak vatan himoyachilarini tayyorlash yuqori malakani talab qiladigan murakkab va ko'p qirrali vazifa ekanligini yaxshi bilishadi. Shu sababli, o'z mahoratingizni doimiy ravishda oshirib borish, kontseptual apparatni yangi bilimlar bilan to'ldirish va eng muhimi, bolalarni inson, fuqaro kabi zarur fazilatlar bilan tarbiyalash kerak.
Harbiy-vatanparvarlik tarbiyasi masalalarida maktab muzeylarining tashkil etilishi va faoliyatiga alohida o'rin beriladi. Axir, katta kichikdan boshlanadi. O'quvchilar ma'lumot, materiallar to'plash, ekspozitsiya yaratish, qo'llanma sifatida ishlashga jalb qilinishi mumkin. Bunday tadbirda bolalar o'zlarining ahamiyatini, foydaliligini his etadilar, o'zlarining maktablari va mintaqalari tarixlarini qalblaridan o'tkazadilar. Bu qiziqish va tashvish keyinchalik mamlakatga, jamiyatga va davlatga bo'lgan muhabbatga aylanadi.
Xulosa qilib aytadigan bo'lsak, vatanparvarlik tarbiyasi mamlakat kelajagining muhim qismidir. Oldingi tezislar asosida biz bir qator xulosalar chiqaramiz:

• 
  vatanparvarlik tarbiyasining natijasi vatanni ehtiros bilan sevadigan fuqaroni tarbiyalash bo'lishi kerak;
  
• 
  yosh avlodni tarbiyalashda faqat oila, o'qituvchilar va davlatning birgalikdagi sa'y-harakatlari aniq fuqarolik pozitsiyasiga ega shaxsning har tomonlama rivojlanishini ta'minlashi mumkin;
  
• 
  yangi Rossiyaning avlodlarini mamlakatimiz tarixining, milliy urf-odatlarimizning, rus xalqining madaniy va tarixiy qadriyatlarining qahramonona namunalari bilan tanishtirish.
  

Vatanparvarlik tarbiyasida asosiy narsa - bu kattalar davlat fuqarolarining shaxsiy namunasidir, chunki bolalar kundalik hayotda kattalar o'rtoqlarining o'z ona tabiatiga, erga, qo'shnilariga, o'z vatanlariga ehtiyotkorlik bilan munosabatda bo'lishlarining ijobiy tomonlarini doimo ko'rishadi.
Bolaga ta'sir ko'rsatishda emas, balki faqat kattalar bilan bolalarning hamkorligida haqiqiy vatanparvar fuqaroni tarbiyalash mumkin.
Vatanparvarlik tarbiyasi bu shaxsni shakllantirishning umumiy ta'lim jarayonining murakkab va eng muhimi, eng muhim tarkibiy qismi.
Maktabgacha ta'lim muassasasidagi mini-muzeyning muhim xususiyati bu uni yaratishda bolalar va ota-onalarning ishtirokidir. Maktabgacha tarbiyachilar o'zlarining umumiy ishda ishtirok etishlarini his qilishadi. Haqiqiy muzeylarda siz hech narsaga tegmaysiz, ammo mini-muzeyda bu nafaqat mumkin, balki zarurdir. Har kuni tashrif buyurish qulay, siz uni mustaqil ravishda o'zgartirishingiz, eksponatlarni qayta tartiblashingiz, saralashingiz va tekshirishingiz mumkin. Oddiy muzeyda bola faqat passiv fikrlovchi bo'lib, bu erda u hammuallif, ekspozitsiyani yaratuvchisi. Va nafaqat o'zi, balki otasi, onasi, buvisi va bobosi. Mini-muzey - bu muloqot, o'qituvchi, bolalar va ularning oilalarining birgalikdagi faoliyati natijasidir.
Axloqiy va vatanparvarlik tarbiyasida kattalar, ayniqsa yaqin odamlarning o'rnagi katta ahamiyatga ega. Aniq dalillar to'g'risida
keksa oila a'zolarining hayoti (buvilar, buvilar, Ulug' Vatan urushi qatnashchilari, front va mehnat ekspluatatsiyalari) zarur
bolalarda "Vatan oldidagi burch", "Vatanga muhabbat", "dushmanga nafrat", "mehnatsevarlik hissi" kabi muhim tushunchalarni singdirish. Biz o'z ona Vatanimizni sevganimiz uchun yutganimizni anglashimiz muhimdir. Vatan insonlarning baxti uchun jonini fido qilgan qahramonlarini ulug'laydi. Ularning nomlari shahar, ko'chalar, maydonlar nomlariga abadiylashtirilgan, ularning sharafiga yodgorliklar bunyod etilgan.
Siz bolalarning turli xil faoliyat turlaridan, shuningdek bolalar bilan ishlashning turli shakllaridan foydalanishingiz mumkin.
1. "Bolalar - Ulug' Vatan urushi qahramonlari", "Urush bu nima?" Mavzularida birlashtirilgan darslar. "
2. "Ulug' Vatan urushi" va "Bizning faxriylar" mavzusidagi suhbatlar.
3. Bolalar asarlari ko'rgazmasini tashkil qiling
4. Mustaqil san'at asari: 9 may uchun rasmlar va bayram kartalari
5. Ota-onalar uchun "Bolalarga Ulug' Vatan urushi haqida qanday gapirish kerak?" Ma'lumotlari tayyorlanadi. "
6. Ulug 'Vatan urushi haqidagi kitoblar uchun rasmlarni, urush yillari "Vatan chaqirmoqda" plakatining nusxalarini ko'rib chiqish
Harbiy-vatanparvarlik mavzusidagi qo'shiqlarni tinglash va o'rganish:
"Katyusha" musiqasi. M. Blanter;
"Rossiya" G. Struvega ishonadi;
"G'alaba kuni" kutmoqda. D.Tuxmanova.
8. Vatan haqida, askarlarning burchlari haqida maqol va masallarni o'rganish.
9. Ushbu mavzu bo'yicha asarlar bilan kitob burchagini yaratish.
10. Badiiy va urush she'rlarini o'qish:
"G'alaba kuni" she'rlari T. Belozerova;
"Urush g'alaba bilan yakunlandi" S. Mixalkov;
"Shunday bo'lgan taqdirda ham biz dunyoda emas edik" M. Vladimov;
S. Alekseevning "Birinchi kecha ramzi" qissasini o'qish.
11. Dam olish uchun dizayn guruhlari va koridor bolalar bog'chasi
12. "Chegara xizmati", "Favqulodda vaziyatlar vazirligi" syujetli va rolli o'yinlarini tashkil qilish.
13. O'yinlarni o'tkazish - "Yaradorlarni bandaj qilish" va boshqalar.
14. "Harbiy sir haqidagi ertak, Malysh Kibalchish va uning qattiq so'zlari" multfilmini jamoaviy ko'rish.
15. Jismoniy tarbiya o'qituvchisi G'alaba kuniga bag'ishlangan sport va o'yinlar festivalini o'tkazadi
16. Faxriylar - mehnat fronti xodimlari uchun bayram kontserti.
Ish jarayonida katta qiyinchiliklarga duch kelishga qaramay, bolalarni nafaqat Ulug' Vatan urushi voqealari bilan tanishtirish, balki bolalar bog'chasidan boshlash kerak. Va shaxsning axloqiy asoslarini va faol fuqarolikni shakllantirish bo'yicha ishlarni imkon qadar erta boshlash kerak, shunda bir necha yillardan keyin bizning o'quvchilarimiz haqida hech kim: "Bu yo'qolgan avlod", deb aytmaydi.
Maktabgacha yoshdagi bolalarni vatanparvarlik bilan tarbiyalash zamonaviy Rossiyada dolzarb muammo hisoblanadi. Nafaqat hayot o'zgardi, balki o'zimiz ham. Biz o'zimiz va mamlakatimiz haqida avvalgidan ko'proq narsani bilamiz, ko'proq ko'rish, ko'proq o'ylash. Maktabgacha yoshdagi bolalarda vatanparvarlik tarbiyasining mazmuni, maqsadi va vazifalarini tubdan qayta ko'rib chiqishning asosiy sababi shu bo'lishi mumkin. Vatanga muhabbat tuyg'usi eng kuchli hissiyotlardan biri bo'lib, u holda inson kamchiliklarga ega, uning ildizlarini sezmaydi. Biror kishi o'z ona yurtiga sodiqlikni his qiladimi yoki undan uzoqlashadimi, bu allaqachon hayot va ta'lim sharoitlariga bog'liq. Shu sababli, bola allaqachon maktabgacha yoshda o'z vatani va uning kelajagi uchun shaxsiy javobgarlikni his qilishi muhimdir.
Yillar davomida bolalar bog'chasida yosh avlodni vatanparvarlik bilan tarbiyalash vazifalari bajarildi. Bu to'g'ridan-to'g'ri ta'lim faoliyati jarayonida ham, bolalar faoliyatining boshqa turlarida ham (badiiy adabiyot o'qish, videofilmlarni tomosha qilish, qiziqarli odamlar bilan uchrashish, shahar ko'rgazma zaliga ekskursiyalar, kutubxona, tarix-muzey, didaktik va mavzu-rol o'yinlari, viktorinalar va hk.) .). Turli xil shakllar, usullar va texnikalar qo'llaniladi.
Bolalar uchun loyihalar tashkilotchisi va rahbari - bu bola uchun nafaqat ma'lumot manbai, maslahatchi va mutaxassis, balki uning o'zini rivojlantirishida sherik va yordamchi bo'lgan o'qituvchi.
Kelajakdagi loyihalar uchun mavzularni tanlashga qanday murojaat qildik? Loyiha mavzulari turlicha edi. Ularning asosiy sharti - bu bolalarning muvaffaqiyatli o'qishi uchun motivatsiyani ta'minlaganligi, shuningdek maktabgacha yoshdagi bolalarga Tataristonning tarixiy merosi haqida tasavvurni shakllantirishga imkon beradigan tegishli materiallarni tanlash.
Ulug 'Vatan urushi mavzusi zamonaviy jamiyatda juda dolzarb bo'lib, xalqimizning birlashishi va birlashishiga yordam beradi. Ammo shu bilan birga, Ulug' Vatan urushi bizning bolalarimiz uchun uzoq tarixdir. Agar biz, jangchilarning nabiralari va nabiralari, bolalarimizga bobolarimiz va buvilarimiz omon qolganligining isboti sifatida vaqtlarimizga, oilaviy iplar uzilib ketishiga dalil sifatida bermasak. Farzandlarimiz his qilishlari uchun bu aloqani tiklashga harakat qilish kerak: bilvosita bo'lsa ham, uzoqdagi harbiy voqealarga aloqasi bor. Buni iloji boricha tezroq boshlashingiz kerak, bola hali ham dunyoda sodir bo'ladigan barcha narsalarga tabiiy qiziqishni tugatmagan. To'g'ri, deyilgan: "O'tmishni unutgan - kelajakni yo'qotgan".