Yig’uvchi linzaning fokus masofasini aniqlash

YIG’UVCHI LINZANING FOKUS MASOFASINI ANIQLASH

KERAKLI ASBOBLAR
O’tik taglik, yig’uvchi linzalar to’’lami, chizg’ich, yorug’lik manbai (buyum), ekran.
NAZARIY QISM
QURILMANING TAVSIFI
Linzalar barcha o’tik asboblarning asosiy qismi hisoblanadi. Linza deb ikki tomoni sferik sirt bilan chegaralangan shaffof moddaga aytiladi. Ikki tomoni qavariq linzani ko’raylik (2-rasm). Uning egrilik radiuslari R₁ va R₂, egrilik markazlari C₁ va C₂ bo’lsin. Linzaning chegaralovchi sferik sirtlarning markazlari


orqali o’tuvchi to’g’ri chiziq linzaning bosh o’’tik o’qi deyiladi (2-rasm). Linzaning o’rta qismiga joylashgan O nuqtani uning o’tik markazi deyiladi. O’tik markazdan o’tgan barcha to’g’ri chiziqlar linzaning o’tik o’qlari deyiladi. O’tik markazdan bosh fokusgacha bo’lgan masofa OF linzaning fokus masofasi deyiladi (3- rasm).

Bosh fokus masofa F linzaning egrilik radiuslari R₁ va R₂ va uning sindirish ko’rsatkichi n bilan

(1)
formula orqali bog’langan. Bu yerda 1/F = D - linzaning o’tik kuchi deyiladi va dio’triyada o’lchanadi (Fokus masofasi 1 m bo’lgan linzaning o’tik kuchi 1 dio’triya bo’ladi).
Qavariq linzalarning bosh fokus masofasini aniqlashda turli usullardan foydalaniladi.
1 usul: Fokus masofasini an`anaviy usul bilan aniqlash.
Agar linza bilan buyum orasidagi masofani d va linza bilan tasvir orasidagi masofani f bilan belgilasak (4-rasm ), linzaning fokus masofasi:

(2)
_yoki (3)
formula bilan ifodalanadi.