Yig’indi standart noaniqlik

o’lchanadigan kattaliklar yoki konstantalar bo’lishi mumkin. To’g’ridan-to’g’ri o’lchashlarda o’lchanadigan Y kattalik bevosita kuzatiladigan X kattalikning o’zi bo’ladi, demak, bunday o’lchashlarning modeli Y = X kabi yoziladi.

• o’lchanadigan kattaliklar yoki konstantalar bo’lishi mumkin. To’g’ridan-to’g’ri o’lchashlarda o’lchanadigan Y kattalik bevosita kuzatiladigan X kattalikning o’zi bo’ladi, demak, bunday o’lchashlarning modeli Y = X kabi yoziladi.
• Bilvosita o’lchashlarning matematik modeli
• Ko’pchilik hollarda o’lchanadigan Y kattalik to’g’ridan-to’g’ri o’lchanmaydi, balki bilvosita o’lchashlardagi kabi, boshqa o’lchanadigan X1, X2,..., Xn kattaliklarga bog’liq bo’ladi. Bunda Y kattalikning izlanayotgan qiymati izlanayotgan (chiqish) Y kattalik bilan funktsional bog’langan n ta kirish kattaliklari X1, X2,..., Xn ni to’g’ridang’-to’g’ri o’lchash natijalari asosida aniqlanadi.
• 2. O’lchashlar kuzatuvchanligi
• Agar sinash va kalibrlash laboratoriyalari ularda sifat tizimi amal qilishini, ular texnik vakolatga ega va texnik asoslangan natijalar olishga qodirligini ko’rsatmoqchi bo’lsa, ular “Sinash va kalibrlash laboratoriyalarining vakolatiga bo’lgan umumiy talablar” O‘zDST/ISO/MEK 17025:2007 ning barcha talablariga mos bo’lishi kerak, ular vakolatini tan oluvchi akkreditlash bo’yicha organlar esa o’z faoliyatini shu standartga asoslashi kerak.
• Standartda sinash va kalibrlash laboratoriyalariga (keyinchalik matn bo’yicha - laboratoriya) bo’lgan ko’plab talablar o’rnatilgan.Ushbu ma’ruzada ulardan faqat ikkitasi ko’rib chiqilgan, ya’ni:
• - laboratoriya tomonidan o’tkaziladigan kalibrlash va o’lchashlar kuzitilishiga bo’lgan talablar;
• - laboratoriya tomonidan o’tkaziladigan kalibrlash va o’lchashlar noaniqligini baholashga bo’lgan talablar.

O’lchashlar kuzatuvchanligi

• O’lchashlar kuzatuvchanligi
• Bizga ma’lum bo’lishicha, o’lchashlarning kuzatuvchanligi o'lchash vositalarining (O'V), shu jumladan kalibrlash va/yoki sinashda foydalaniladigan etalon, standart namuna (SN), kattalik o’lchovlari, o’lchash o’zgartirgichlari, asbob, uskuna va tizimlarning Xalkaro birlik tizimi (SI) bilan boglikligini bildiradi.
• SI tizimi birliklari bilan bogliklikka ularni SI tizimi o’lchashlar birliginining tegishli birlamchi etalonlari4 5 bilan bog’lovchi kiyoslashning ajralmas zanjiri vositasida erishish mumkin. Bu qiyoslashning ajralmas zanjirida milliy etalonlar albatta ishtirok etadi. Milliy etalonlar quyidagilar bo’lishi mumkin.
• - SI tizimi birligining birlamchi realizatsiyasi bo’lgan birlamchi etalonlar;
• - Milliy metrologik institut (MMI) yoki boshqa mamlakat MMI sida kolibrlashdan o’tgan ikkilamchi etalonlar6;